Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI
Download 12.69 Mb. Pdf ko'rish
|
Türkmen diliniň düşündirişli sözlügi II (K-Z)-2016`Ylym
- Bu sahifa navigatsiya:
- ZAÝALATDYRMAK
- ZAÝYP [za:ýyp], at,k,d., ser. Zagyp.
- Zebun bolmak
- ZEHINLI
- ZEHINSIZ
- ZELALAT
- Zyýankeş. ZELELKEŞLIK
- ZELIL
- ZELLET
- ZEMMIL
- Zemzen haýbatyny urmak (etmek)
ZAÝALAMAKLYK [za:ýalamaklyk], iş ady.
Zaýalamak ýagdaýy. ZAÝALAMAZAK [za:ýalamazak], syp. Zaýalap durmazak, zaýa etgiç däl, zaýalagyç häsiýeti bolmadyk. ZAÝALAMAZLYK [za:ýalamazlyk], iş ady. Zaýaçylyk etmezlik, zaýalap durmazlyk, zaýa etmezlik. ZAÝALANMAK [za:ýalanmak], işl. 1. Öz- özünden zaýa bolmak, ulanmaga ýaramsyz bolmak. Yssyda et zaýalanýar. 2. Biri tarapyndan zaýa edilmek. 3. Zyýan ýetmek, hatardan çykmak, bozulmak, döwülmek. Agyr ýük maşynlarynyň geçmegi sebäpli, ýollar kem-kemden zaýalanypdyr. 4. göç.m. Etmesiz zatlara baş goşmak, ýoluňy urdurmak. Onuň kiçi ogly zaýalanypdyr diýýärler, agzyny hapa urupdyr diýýärller. ZAÝALAŞMAK [za:ýalaşmak], işl. Bilelikde zaýalamak. ZAÝALATDYRMAK, işl., ser. Zaýalatmak. ZAÝALATMAK [za:ýalatmak], işl. Zaýalamagyna, zaýa etmegine ýol bermek, zaýalanmagynyň öňüni almazlyk. ZAÝALAÝYŞ [za:ýalaýyş], iş ady. Zaýalamak ýagdaýy. ZAÝASYZ [za:ýasyz], syp., hal. Zaýa etmän; içinde zaýasy bolmadyk, ýok. Pagtany zaýasyz ýygnamak gerek. ZAÝYP [za:ýyp], at,k,d., ser. Zagyp. Zaýybyndan zat bolmanka kazasy ýetip, Adybeg soltan dünýäden ötdi ( Görogly ). ZE [ze:], Türkmen milli elipbiýiniň Z harpynyň ady ZEBERDEST [zeverdes], syp., k.d. Zor, başarjaň, çalasyn; güýçli. ZEBERJET [zeverjet], syp., k.d. Altyn öwüşginli, sarymtyl-ýaşyl reňkli gymmatbaha daş. Altyn, kümüş, zeberjet sen boýnuňa dakar sen (Mollanepes). ZEBUN [zevu:n], syp., k.d. Biçäre, pakyr, haldan düşen, ejiz, erbet, agyr. Görse bu zebun halym bady- saba, daň-säher (Magtymguly). Derdim zebun habar alsaň, Akgala soltan ederin (Baýly şahyr). ◊ Zebun bolmak hor düşmek, horlanmak. Zebun boldy meniň halym ( Şasenem – Garyp ). ZEBUR [zebu:r], at. 1. kön.s. Ýazgy. 2. Dawut pygamberiň dini kitaby. Zebur okap halka nesihat kyldy ( Görogly ). ZEHIN [zehi:n], at. Bir zada akyl ýetirmek üçin adamda bar bolan tebigy ukyp. ZEHINLI [zehi:nli], syp. Zehini güýçli, ýiti zehini bar bolan. ZEHINLILIK [zehi:nlilik], at. Zehini barlyk, zehinsiz dällik, zehini güýçlülik, zehini ýitilik, ukyplylyk. Bu ýetginjegiň düşbüligine, zehinliligine hemmeleriň syny oturýar. ZEHINSIZ [zehi:nsiz], syp. Zehini bolmadyk, zehini ýok,ukypsyz, körzehin. Öwez zehinsiz däldi (A. Gowşudow). ZEHlNSIZLIK [zehi:nsizlik], at. Zehinli dällik, zehini ýokluk, körzehinlik, ukypsyzlyk. 530 ZEKAT [zeka:t], at. Yslam dininiň kada- kanunlaryna görä, hojalyga düşýän girdejiniň kyrkdan biri möçberinde her ýylda berilýän salgyt. Kimseler döwletment, kimseler garyp, Kimseler haýyr edip zekatyn berip (Magtymguly). Allan-allan al beren, Sallançaga sal beren, Zekadyna zer beren, Hüşürine ner beren (Hüwdi). ZELALAT [zela:lat], at, k.d. Ýalňyşmaklyk, hakykatdan daşlaşmaklyk. Ýada salmaz haýyr işiň, tapgan zelalatdan nyşan (Magtymguly). ZELEL,at, ser. Zyýan. ◊ Zelele çapmak peýdasyz işe baş goşmak, zyýanly iş etmek, haýryna çapmazlyk.. Düşünýän adam öz zeleline çaparmyka? ZELELKEŞ, syp., ser. Zyýankeş. ZELELKEŞLIK, at, ser. Zyýankeşlik. Köp zelelkeşlik heňin çalan gördüm, elhepus (A. Salyh). ZELELLI,syp., ser. Zyýanly. – Aý, ol zelelli zat däl-le – diýip arkaýynsyrady. ZELELSIZ,syp., ser. Zyýansyz.Zelelsiz derman. Zelelsiz adam. Zelelsiz zat. ZELIL [zeli:l], syp. Hor-homsy, pakyr, biçäre, ejiz. Erenlerdir, zelil bolup sürünmez, Ol beladyr, gelse göze görünmez (Magtymguly). ZELLE,at, k.d. Galyndy, sarkyndy, agyzdan galan nahar. Toýdan, aşdan iýip-içip, Elter öýüne zelläni (Gaýyby). ZELLET, at,gepl.d. Iýmitiň, naharyň tagam- tagsyry; ýokumy. ZEMIN [zemi:n], at, şahyr. Ýer, toprak. ZEMISTAN [zemissa:n], at, k.d. Gyş. Zemistanda gezen zagy-zagçalar, Horram bolan täze güli begenmez (Kätibi). ZEMMIL, at. Agramybir puta çenli zatlary çekip bolýan el terezisi. ZEMMIREK, at.Düýä ýyklenip äkidilýän kiçeňräk top. ZEMZEM, at. Käbäniň golaýynda ýerleşýän bir guýy. ZEMZEN, at. Arkasy ownuk teňňeli melemtil- saryrak reňkli, boýnunda, arkasynda we uzyn guýrugynda kese goňur zolaklary bolan çölde we dag eteklerinde ýaşaýan uly hažžyk sypatly süýreniji jandar. Muny gören zemzen hyşşyldap, onuň üstüne towusdy (O. Ödäýew). ◊ Zemzen haýbatyny urmak (etmek) ugursyz haýbat atmak, gorka haýbat atmak. Gaýly aga nökere garap, zemzen haýbatyny urdy ( Edebiýat we sungat . ZEN, at, şahyr. Durmuşa çykan aýal maşgala (ärine gatnaşygy boýunça). Ýagşy zen barsa pis äre, Ömrüni ýakan ýalydyr (Zelili). Download 12.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling