Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty

MÜSÜR ÝÖRIŞI 
Emir Atsyz 1071-1076-njy ýyllarda Askalandan 
we Ýafadan beýleki Siriýanyň we Palestinanyň ähli 
şäherdir galalaryny alyp ol ýerdäki fatymy 

---

59 
häkimiýetini ýykdy. Indi ol özüniň gulluk edýän Beýik 
Seljuk döwletiniň Müsüri basyp almak we fatymy 
döwletini ýykmak niýetini amala aşyrmak üçin harby 
ýörişe taýýarlyk görüp başlady. Şol wagtlar Ildeňizogly 
diýlen türkmen emiri esgerleri we hazynasy bilen wezir 
Bedr Jemalynyň yzarlamalaryndan gaçyp, Atsyza 
goşuldy. Atsyz harby taýýarlyk geçen 5-6 müňlük 
goşuny bilen 1076-njy ýylda Müsüre ýörişe çykdy. Ol 
Ildeňizoglunyň maslahatyna görä, Müsüriň serhetdäki 
Ryf şäherini 50 günläp gabawda saklap, ahyrsoňy zabt 
edip aldy. Şol döwürde wezir Bedr Jemal goranyş 
çärelerini geçirip ýetişdi. Şol wagtlar Atsyzyň 
goşunyndan 
atlylary 
bilen 
bölünip 
aýrylan 
Kelbogullary taýpasynyň serdary Bedr Jemala goşuldy. 
Bulardan başga-da Şökliniň kakasy agtygy bilen 
Tabaryýa söweşinden soň Müsürde gizlenipdiler. Emir 
Atsyz 1077-nji ýylyň Türkmenbaşy aýynda Müsür 
serhedini geçip Kairiň ýakynlarynda karargähini gurdy. 
Şol döwürde Bedr Jemal müň atlyny seljuk 
goşunlarynyň üstüne duýdansyz hüjüm etmek üçin 
iberen hem bolsa, Müsürliler ýeňlip gaçdylar. Bu 
ýagdaýdan örän gorkan we aljyran Kairiň halky 
halypanyň saraýynyň öňünde toplanyp halypadan 
«Gyssagly çäreler geçirmegini» talap etdiler. Şol bir 
wagtyň özünde halypa Mustansyr, wezir Bedr Jemaly 
we beýleki döwlet adamlary, fatymy goşuny ýeňilse 
Isgenderiýä gaçmak üçin taýýarlyk görüp başladylar. 
Bu ýagdaýy duýan halk köpçüligi köşgüň öňünde 

---

60 
bidüzgünçilik etdiler. Tolgunyşygy ýatyrmak üçin 
halypanyň adyndan köşkden berlen beýannamalarda 
«Halypanyň hiç wagt Kairden gitmejegi, mukaddes 
kitaplarda, gündogardan gelen hiç bir kowmuň Müsüri 
almajagy ýazylandygy, şol sebäpli ýeňşiň elmydam 
fatymylaryň tarapynda boljakdygy» aýdylýardy. Şeýle 
etmek bilen halk köpçüligi az-kem köşeşdirildi. Bedr 
Jemaly bolsa sudanly esgerler hem goşulan uly goşuna 
baş bolup Atsyzyň goşunynyň garşysyna söweşe taýýar 
bolup durdy. Atsyz söweş mejlisini geçirip ýagdaýy 
serkerdeleri bilen maslahatlaşdy. Tejribeli serkerdeler 
«goşun sanynyň azlygy sebäpli söweşden gaça 
durmaly» 
pikirini 
öňe 
sürdiler, 
ýöne 
ýaş 
serkerdebaşylar muňa garşy çykyp «söweşe hökmany 
suratda girmeli» diýen pikiri goldadylar. Ahyrsoňunda 
söweş etmek karar edildi. Aradan köp wagt geçmänkä, 
san taýdan agdyk fatymy goşuny bilen Kairiň 
ýakynlarynda söweş başlady. Aldym-berdimli söweş 
gidip durka, Şökliniň kakasynyň we oglunyň geçiren 
gepleşikleri netijesinde Seljuk goşunyndan 700 sany 
türkmen atlysy fatymylaryň tarapyna geçdi. Sanlary 
azalan Atsyzyň goşunlary yza çekildiler. Şol pursatda 
Kelbogullary tiresiniň serdary Bedr hüjüme geçip 
Seljuk goşunynyň karargähini otlady. Şunlukda, 
Atsyzyň goşun hatarlary bozuldy we aljyraňňylyk ýüze 
çykdy. Çaknyşykda köp sanly seljuk esgeri gyryldy, 
goşun karargähinde galan baýlyklar fatymylar 
tarapyndan 
talandy. 
Emir 
Atsyz 
we 
käbir 

---

61 
serkerdebaşylar az sanly esger bilen kynlyk bilen 
söweş meýdanyndan çykyp gitdiler.