Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty

 
RAHBE WE HUMUSYŇ SYNMAGY 
Siriýa çölüniň demirgazyk-gündogarynda we 
Ýewfrat derýasynyň sag kenarynda ýerleşen Rahbe 
Beýik Seljuk döwletiniň Mosul emiri Gürbuganyň 
häkimiýet golastyndady. Gürbuga aradan çykanyndan 
soň (1102-nji ýylyň Ruhnama aýy), onuň häkimiýeti 
emiri Gaýmaza geçýär. Öz wagtynda kakasy Tutuşyň 
häkimiýetinde ýer alan Rahbäniň Gaýmaza geçendigi 
baradaky habary alan Dukak, Tugtegin we esgerleri 
bilen Rahbe galasyna tarap ýöriş edýär. Dukak, şäheri 
gabasa-da, almagy başarman, Damaska dolanýar. 

---

203 
1102-nji ýylyň Bitaraplyk aýynda emir Gaýmazyň 
ölmegi bilen häkimiýet şäher häkiminiň gyzyna 
öýlenen emir Hasanyň eline geçýär. Emir Hasan Seljuk 
häkimiýetini ünsden düşürip, hutbany öz adyna 
okadýar. Goşun we şäher ýolbaşçylaryny zyndana 
atdyrýar, emläklerini talaýar. Beýleki tarapdan 
Rahbede häkimiýetiň üýtgändigi baradaky habary 
eşiden Dukak, ýene-de Rahbäni gabaýar. Emir 
Hasanyň zulmyndan we azyk ýetmezçiliginden 
horlanan halk şäheri Dukaga berýär. Şähere giren 
Dukak, içki gala çekilen Hasanyň haýyşy bilen özüne 
we maşgalasyna aman berýär we häkimiýet başyna 
geçýär (1102-nji ýylyň Gurbansoltan aýy). Halk bilen 
arasyny 
sazlan 
Dukak 
Muhammet 
Şeýbanyny 
orunbasary belläp, Damaska dolanýar (1103-nji ýylyň 
Gurbansoltan aýy). Rahbe bilen Damask şeýdip 
Seljukly döwletiniň häkimiýet golastyna girýär. 
Humus emiri Jenaheddöwle Hüseýin häkimiýeti 
eýelemekde gijä galýar. Ol Humusda 1103-nji ýylyň 
Magtymguly aýynda juma güni, batynylar tarapyndan 
öldürilýär. Emirleriniň ölüminden soň, Humusda 
bulagaýlyklar başlanýar. Bu sebäpli şäherdäki 
türkmenler Damaska gaçýarlar. Bu ýagdaýdan 
peýdalanmak islän Raýmond, Humusy eýelemek üçin 
taýýarlyk görýär. Jenaheddöwläniň ölüminden soň 
aýaly we ogly soltan Ryzwana Humusy ele almaga 
çagyrýar. Bu çakylykdan habardar Humus serkerdeleri 
Ryzwandan gorkularyna Dukaga ilçi toparyny iberip, 
şäheri öz häkimiýetine almagy haýyş edýärler. Şol 
wagtlar 
Dukak 
heniz 
Rahbeden 
dolanmandy. 
Damaskda Dukagyň ýerine galan Aýtegin wagt 

---

204 
ýitirmän güýçleri bilen Humusa gelip, şäheri we galany 
eýeleýär. Ýöne köp wagt geçmänkä, Damaska gelip 
ýagdaýdan habardar edilen Dukak, Tugtegin bilen bile 
Humusa gelýär we häkimiýeti eýeleýär. Ejesiniň 
çakylygy boýunça ýola düşen Ryzwan Raýmond bilen 
Humusyň Dukak tarapyndan eýelenendigini bilip, yza 
dolanýar. Netijede, Dukak Damask Seljuk döwletiniň 
häkimiýetine Humusy alyp işleri ýola goýdy we 
öldürilen Jenaheddöwläniň çagalaryny alyp, Damaska 
dolandy.