Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty
TUGTEGIN BILEN BIRLEŞIK
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Aly Sewim Siriýa we Palestina Seljuk döwletiniň taryhy-2004`MGI
|
173 TUGTEGIN BILEN BIRLEŞIK Soltan Alp Arslan emeldarlarynyň döwlet we Halap baştutanlarynyň goldawy bilen batyny meselesini çözmegi başardy. Munuň bilen bile haçparazlara garşylyk görkezmek üçin döwletiň içerki işlerinde has berk ýolbaşçylyk gerekdi. Ýolbaşçylar gowşakdylar, olaryň arasynda göreş bardy. Munuň netijesi hökmünde Alp Arslanyň käbir ýakynlary Damask emiri atabeg Tugtegine ýüz tutup kömek soramagy maslahat berdiler. Ýaş soltan Tugtegine bir hat ugradyp, Halaba gelip döwleti we goşuny nyzama salmaga kömek bermegini haýyş etdi. Tugtegin, Alp Arslanyň ýaş tejribesizdigi üçin kapyrlara doly garşylyk görkezip bilmejegini göz öňünde tutup, onuň çakylygyny kabul etdi. Ýöne wagtynda Ryzwanyň döwründäki düşünişmezligi we ýüze çykan ýagdaýy maslahatlaşmak üçin Alp Arslany Damaska çagyrdy. Huzurynda soltan hökmünde oňa tabynlygyny görkezmek maksady bilen, Damaskda Seljukly döwletiniň soltany Muhammet Taparyň adyndan soňra, onuň adyny hutbalarda okadyp, adyna zikge kakdyrdy (1114-nji ýylyň Baýdak aýy). Tugteginiň çakylygy bilen soltan Alp Arslan özüne ýakyn döwlet işgärleri bilen bile görüşip, karar kabul etmek üçin Damaska hereket etdi. Alp Arslany Damaskyň galasynyň öňünde garşy alan Tugtegin ony Damask galasyna getirip, öz wagtynda daýysy soltan Dukagyň oturan soltanlyk tagtyna oturtdy. Emirligiň ýolbaşçylary-da aýak üstünde tagzym etdiler. Soltana altyn gap-gaçlar, gymmatbahaly daşlar bilen bezelen bir guş, birnäçe at 174 sowgat edildi, onuň ýanyndakylara hem gymmatly sowgatlar berildi. Soltan Alp Arslan we ýanyndakylar Damaskda gepleşikleri geçirip, Halaba dolandylar. Şertnama laýyklykda atabeg Tugtegin esgerlerini alyp, Alp Arslan bilen bile 1114-nji ýylyň Nowruz aýynda Halaba geldi. Ýöne köp wagt geçmänkä, Tugtegin heniz öz işlerine başlamanka, soltan Alp Arslan düşünilmegi örän kyn ýagdaý döredip, uly derejedäki döwlet ýolbaşçylaryny tutdurmaga ýa-da öldürmäge başlady. Onuň atabegi Luwluw häkimiýeti eýelemek üçin hem-de Tugteginden gorkandygy üçin sebäpli ýaş we tejribesiz soltana gep berip, ýolbaşçylara garşy herekete getirdi. Munuň netijesinde Alp Arslan Luwluwyň we ýakynlarynyň giň möçberde kömekdir goldawlary bilen ýarany Tugtegine habar bermän, ilki Halap serkerdesi Kümüştegini we beýleki goşun baştutanlaryny tutdurdy, soňra-da tejribeli weziri Abylfazl bilen kakasy Ryzwanyň emirlerinden Halap begi Seýidi zyndana atdy. Has soňra Halapdan sürgün edilen Seýidiň ýerine Ybraýym Fyratyny belledi. Şol wagtlarda Alp Arslan kakasynyň maslahatçylaryndan Altyndaş Alptegini we ýene-de birnäçe emirleri öldürmekden hem çekinmedi. Soltan Alp Arslanyň özünden habarsyz eden bu ganly hereketlerini ýalňyş hasaplap gahary gelen Tugtegin, Luwluwyň we onuň ýakynlarynyň sözüň doly manysynda häkim bolan Halap şäherinden çykyp, esgerleri bilen Damaska dolandy. Agtygynyň özüne ýetirip biljek zyýanyndan gorkan Ryzwanyň ejesi-de Tugtegin bilen bile Damaska gitdi. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|