Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Aly Sewim Siriýa we Palestina Seljuk döwletiniň taryhy-2004`MGI
|
BAUDOUINE HÜJÜM Urfa grafy Baudouin Danyşmentli Gazy Kümüştegin tarapyndan tussag edilen (1100-nji ýyl) Antakyýa şazadasy Bohemundy halas etmek we Malatyýa şazadasy Gabriýeli Danyşmentli hüjümlerinden goramak üçin guran şowsuz ýörişinden soňra Urfa dolandy. Şol wagtlar Iýerusalimden gelen ilçiler oňa dogany Godefroiniň ölendigini we onuň şalyk tagtynda oturmalydygyny aýtdylar. Baudouin bolsa ýegeni Baudouin du Borgy dikmesi hökmünde Urfa graflygyna belläp, 1100-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 2-sine Iýerusalime ýöriş etdi. Baudouin esasan haçparazlaryň basyp alan kenarýaka ýoly bilen gitdi we ýolda özüne goşulan haçly toparlaryny alyp Iýerusalime bardy. Bu habary eşiden Dukak bir 199 hüjümde ony eýelemek üçin Humus emiri Jenaheddöwle bilen bile Beýruda tarap hereket etdi. Jebele we Trablusşamyň üstünden ýoluna dowam eden Baudouin Beýruda ýakynlaşdy. Ine, şol wagt Dukak we Jenaheddöwläniň güýçleri Baudouini aljyraňňylyga salyp, hüjüm etdiler. Söweşde köp haçparaz esgerleri öldürildi, gijäniň tümlüginden peýdalanyp, yza çekilmegi başaran Baudouin, 1100-nji ýylyň Sanjar aýynda Iýerusalime gelip, dogany Godefroiniň ýerine tagta geçdi. Yslam çeşmelerinde ýokdugyna garamazdan, haçparaz çeşmesinde aýdylyşyna görä, soltan Dukak Baudouine ilçi ugradyp, söweşde ýesir alnan kyrk bäş sany seljuk esgerini boşatmagyny haýyş etdi. Şanyň bulary diňe pula azat etjekdigini aýtmagy bilen elli müň Wizantiýa altynyna şertnama baglaşyldy. Netijede seljuk esgerleri halas edilip, Damaska getirildi. JEBELÄNIŇ SYNMAGY WE SOŇKY WAKALAR Lazkeniň günorta tarapyndaky Jebele Ortaýer deňziniň gündogaryndaky iň berk galalardan biridi. Bu ýer Trablusşam emiri ibn Ammara tabyn Ibn Süleýhanyň häkimiýetindedi. Ibn Süleýha Ibn Ammara garşy baş galdyryp, garaşsyzlygyny yglan edip, Jebelede fatymylaryň okadýan şaýy hutbasyny ýatyryp, Bagdat Apbasyly halypasynyň adyna sünni hutbasyny okatmaga başlady. Ibn Ammar bolsa, Dukaga ýüz tutup, ony Jebelä garşy söweşde kömek etmäge yrdy. Derrew herekete geçen Dukak we Tugtegin galany 200 gabasa-da, alyp bilmedi we Damaska, yzyna dolandy (1100-1101-nji ýyllar). Soltan Dukagyň gabawyndan soň Jebeli, Siriýany we Palestinanyň kenarýaka şäherlerini almaga synanyşan haçparazlar tarapyndan birnäçe gezek gabaldy, ýöne netije bermedi. Ibn Ammardan kömek sorap bilmeýän we gitdigiçe güýçlenen haçparaz hüjümleriniň öňüni almaga güýji galmadyk Ibn Süleýha, Tugtegine hat iberip, Jebeläni Dukagyň almagyny, özüniň bolsa maşgalasy we hazynasy bilen sag-aman Bagdada ugradylmagyny sorady (1101-nji ýyl). Ýöne Dukagyň Diýarbekirdeligi sebäpli onuň razylygyny alman belli bir jogap iberip bolmady. 1101- nji ýylyň Gorkut aýynda Damaska dolanan Dukak, Jebele razylyk berdi. Tugteginiň ogly Böri esgerlere baştutan bellenilip iberildi. Köp wagt geçmänkä, Jebeläniň häkimiýetini Böriniň eline gowşuryp, Ibn Süleýha Damaska geldi. Ibn Süleýhanyň hereketlerinden habardar edilen Ibn Ammar Dukaga hat ýazyp «Ibn Süleýhany berse, onuň hazynasyndan başga-da üç ýüz müň altyn berjek‖ diýip teklip etdi. Ýöne şertnamasyna wepalylyk görkezen Dukak, onuň bu teklibini kabul etmedi. Ibn Süleýhany sag-aman goýberdi. Jebelede häkimiýeti ele alan Böri we ýakynlary halky horlap, adalatsyzlyk etmäge başladylar. Bu ýagdaýa Jebele halky Trablusşam emiri Ibn Ammara Böriniň üstünden arz edip şäheri häkimiýet golastyna almagyny teklip etdiler. Ibn Ammar bolsa, Jebelä esger ugratdy. Halkyň kömegi bilen şähere aňsatlyk bilen girdiler we ýene-de halkyň kömegi bilen Börini ýeňip, tussag etdiler. 201 Trablusşamda Ibn Ammaryň huzuryna çagyrylan Böri gowy garşy alyndy. Soňra ony Damaska ugradyp, Ibn Ammar kakasy Tugtegine bir hat ýazyp Böriniň we ýakynlarynyň Jebeledäki hereketlerini gürrüň berip: «Şäheriň haçparazlar tarapyndan eýelenmeginiň öňüni almak üçin şeýle hereket etmäge mejbur boldum‖ diýýär. Netijede, häkimiýet gysga wagtlyk Damask Seljuk döwletine tabyn — Jebele täzeden Trablusşam emirligine geçdi. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|