Türkmenbaşy adyndaky türkmenistan milli golýazmalar instituty
DUKAGYŇ ÖLÜMI WE TARYHY ŞAHSYÝETI
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Aly Sewim Siriýa we Palestina Seljuk döwletiniň taryhy-2004`MGI
DUKAGYŇ ÖLÜMI WE TARYHY ŞAHSYÝETI Dokuz ýyl (1095-1104-njy ýyllar) Damask Seljuk döwletiniň başynda oturan Şemsilmülk Abu Nasr Dukak ir ýaşda uzaga çeken kesel bilen keselledi. Bu sebäpli ol berhiz tutmaga mejbur boldy. Bedeniniň kuwwatdan düşmegi bilen inçekesele duçar boldy, günsaýyn takatdan düşüp, horlanmaga başlady. Onuň ýaşajakdygyndan umydyny kesen ejesi Safwetilmülk hatyn mundan beýläk döwletiň nähili dolandyr- malydygy barada maslahat soranda, ol Atabegliginde bir ýaşly ogly Tutuşyň tagta oturdylmagyny we döwlet işlerini alyp barmagy wesýet etdi. Dukak 1104-nji ýylyň Oguz aýynda aradan çykdy. Jesedi şäheriň demirgazyk-gündogarynda Meýdanylahdarda, beýik depäniň üstünde ejesiniň gurduran metjidiniň howlusynda, Kubbetittawawys gonamçylygynda jaýlandy. Dukak kakasy Täjeddöwle Tutuşyň ölüminden soň, esasan, onuň hyzmatyndaky emirleriň goldawy 205 bilen Damaska gelip, dogany Ryzwanyň Halapda guran Seljukly döwletinden özbaşdak Seljuk döwletini gurmagy başardy. Ol hökümdarlygynyň ilkinji ýyllarynda uly ogul hökmünde kakasynyň goýup giden Seljuk döwletiniň ýeke-täk hökümdary bolmagy maksat edinen soltan Ryzwanyň hüjümleriniň öňünde, atabegi we kakalygy Tugteginiň başda durmagynda we beýleki tejribeli emirleriň goldawy bilen Damaskdaky hökümdarlygyny goramagy başardy. Wagtal-wagtal gaharjaň we elmydama şübheli häsiýete eýe bolan dogany Ryzwanyň häkimiýetindäki emirleriň hem onuň hyzmatyna girmegi, Dukagyň olara hormat goýmagy bilen bagly bolsa gerek. Esasan atabegi we kakalygy Halap Seljuk döwletiniň birinji derejeli adamy Jenaheddöwle Hüseýiniň hem Ryzwanyň hyzmatyndan aýrylyp, Humusda aýry beglik gurmagy we her pursatda Dukak bilen iş salyşmagy munuň aýdyň mysalydyr. Onuň üstünliginiň iň möhüm sebäbi kakasynyň hyzmatynda duran emirdir döwlet işgär- lerini bir ýere jemlemegi we Damask Seljuk döwletiniň işlerini olaryň tejribeli ellerine bermegindedir diýsek ýalňyşmarys. Ol haçparazlaryň Siriýa we Palestina ýerleşmeginden soň olara garşy Beýik Seljuk şadöwletiniň başda durmagynda yslam döwletleriniň söweşlerine-de öz güýçleri bilen gatnaşdy. Kakasynyň paýtagty Damaskda döwletini guran Dukak hem dogany Ryzwan ýaly kakasynyň häkim bolan galalaryny we kentlerini öz häkimiýetine almaga synanyşdy we her synanyşygynda üstünlik gazandy. Onuň döwründe döwletiniň araçäkleri, gündogar Ortaýer deňziniň kenarýaka sebitlerinden başlap 206 Busradan Hama çenli uzaldy, aýratyn Rahbe we Günorta-Gündogar Anadoly sebitlerini öz içine aldy. Hakykatdan-da, onuň soltanlygynyň araçäklerinden örän uzaklarda ýerleşen Rahbe we günorta-gündogar Anadoly topraklaryna häkim bolmak isleginiň ýanynda Jabele emiri Ibn Süleýhany «Hazynasyndan başga üç ýüz müň altyny gola salmaga kömek etmegini» haýyş eden duşmany Trablusşam häkimi Ibn Ammaryň bu teklibini ret edip, ähde wepalylyk görkezmegi bellenip geçilmäge mynasypdyr. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling