Türkmenistanyň Bilim ministrligi

Özbegistan SSR-i Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda 
 (1941-1945) 
Beýik Watançylyk urşy başlananda respublikanyň hojalygy 
harby ýagdaýa geçirilýär. Özbegistana front ýakalaryndaky 
senagat kärhanalardan 100-e golaýy, onlarça raýat okuw 
mekdepler, gospitallar, ylmy edaralar göçürilýär.

---

171 
Özbegistan 1 milliondan gowrak ewakuirlenen adamlary, 
şol sanda iki ýüz müň çagany kabul edýär. Ewakuirlenen 
kärhanalar gysga wagtyň içinde işe girizilipdir. Mysal üçin 
"Rostselmaş" iki aýyň içinde, "Elektrokabel" bäş aýyň içinde, 
"Krasnyý ak saý" (Häzrki "Özbekselmaş") 29 günüň içinde 
dikeldilip önüm berip başlapdyr. 
Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda Özbegistanyň işçiler 
synpy oba ilatynyň, esasan hem aýal-gyzlaryň we ýetginjekleriň 
hasabyna artypdyr. 1940-njy ýylda iri senagat kärhanalarynda 
işleýän işçileriň 50-%-ni aýal-gyzlar tutan bolsa, 1943-nji ýylda 
onuň 63,5-%-ni tutupdyr. 1942-nji ýylda diňe Daşkentiň senagat 
kärhanalaryna on müň aýal-gyz işe gelipdir. Uruş ýyllarynda 
Özbegistanyň kömür senagaty öz önümini 30 esse, himiýa 
senagaty 7,5 esseden gowrak, nebit senagaty 3 esseden gowrak 
artdyrypdyr.
Uruş 
ýyllarynda 
Özbegistanyň 
daýhanlary 
hem 
janaýamazakly zähmet çekipdirler. Olar front üçin zerur bolan 
dürli azyk önümlerini, bugdaýy, et önümlerini, ýüpegi we şuňa 
meňzeşleri öndürip, fronty zerur azyk önümleri bilen üpjün 
edipdirler. 
Uruş 
ýyllarynda 
respublikanyň 
oba 
hojalygynyň 
öňdebaryjylarynyň iki müň alty ýüzden gowragy tylda çeken 
öňdebaryjy zähmetleri üçin SSSR-iň ordenleri we medallary 
bilen sylaglanypdyrlar. Jemi uruş ýyllarynda zähmet 
edermenlikleri üçin Özbegistanyň zähmetkeşleriniň 60-müňden 
gowragy hökümet sylaglaryna mynasyp boldular. Özbegistanyň 
kolhozlarynda zähmete ukyply erkek adamlaryň sany 32-% 
azalypdyr. Uruş ýyllarynda 3800 sany aýal-gyzlar traktor we 
oba hojalyk maşynlaryna erk edipdirler.
Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda front meýdanlarynda 
özbegistanly esgerleriň bir milliona golaýy söweşipdirler. 
Olaryň 120 müňden gowragy Watanyň ordenleri we medallary, 

---

172 
32-si "Şöhrat" ordeniniň III derejesi bilen sylaglandy, iki ýüz 
segsen ikisi bolsa, Sowet Soýuzynyň Gahrymany diýen belent 
ada mynasyp boldular. Diňe Stalingrad söweşinde görkezen 
edermenlikleri üçin 2738 özbek esgerleri "Stalingrady goramak 
ugrunda" diýen medala mynasyp boldular.