Türkmenistanyň Bilim ministrligi

VI BÖLÜM 
Özbegistan Respublikasy Garaşsyzlyk ýyllarynda
(1991-2010) 
 
Garaşsyz Özbegistanyň içeri we daşary syýasaty 
1989-njy 
ýylyň 
21-nji 
oktýabrynda 
Özbegistan 
Respublikasynyň Döwlet Dili hakynda Kanun kabul edilýär. 
1991-nji ýylyň 31-nji awgustynda Özbegistan Respublikasy 
Döwletiň Özygtyýarlylygyny jar edýär. 1991-nji ýylyň 1-nji 
sentýabry Özbegistan Respublikasynyň Garaşsyzlyk Günüdir. 
1991-nji ýylyň 18-nji noýabrynda Garaşsyz Özbegistanyň 
Döwlet Baýdagy tassyklanylýar. 
Şol ýylyň 29-njy dekabrynda ählihalk tarapyndan 
Özbegistan Respublikasynyň ilkinji Prezidentligine Yslam 
Abdyganiýewiç Kerimow saýlanylýar. 1992-nji 2-nji iýulynda
Özbegistan Respublikasynyň Döwlet Gerbi tassyklanýar. Şol 
ýylyň 8-nji dekabrynda ýurduň Konstitusiýasy kabul edilýär.
1992-nji 
ýylyň 10-njy dekabrynda Döwlet Gimni 
tassyklanylýar. 1994-nji ýylyň 1-nji iýulynda Garaşsyz 
Özbegistan Respublikasynyň Milli walýutasy (som) kabul 
edilýär. Özbegistan Respublikasynda şu aşakdaky syýasy 
partiýalar hereket edýär: 1991-nji ýylda döredilen Özbegistanyň 
Halk Demokratik partiýasy (öňki Özbegistan kompartiýasynyň 
ýerine döredilen partiýadyr); 1995-nji ýylda döredilen "Adolat" 
sosial-demokratik partiýasy; 1995-nji ýylda "Milli Tiklaniş" 
demokratik partiýasy; 2000-nji ýylda "Fidokorlar" milli-
demokratik partiýasy (2008-nji ýylyň başlarynda "Milli 
Tiklaniş" we "Fidokorlar" syýasy partiýalary "Milli Tiklaniş"
ady bilen bir partiýa birleşipdirler); 2003-nji ýylda 
Özbegistanyň liberal-demokratik partiýasy; 2008-nji ýylda 
"Özbegistanyň ekologiýa hereketi" atly jemgyýetçilik 
birleşmesi partiýasy döredildi. 

---

178 
2004-nji ýylyň 26-njy dekabryndaky saýlawlaryň netijeleri 
boýunça Özbegistan Respublikasynyň parlamentiniň düzümine 
Özbegistanyň liberal-demokratik partiýasy, Özbegistanyň halk-
demokratik partiýalary ("Fidokorlar" , "Adolat", "Milli 
Tiklaniş") giripdirler. 
1992-nji ýylyň 2-nji iýulynda Özbegistan Respublikasynyň 
Oliý Mejlisi baýramçylyk günleri barada kanun kabul edip, şol 
günleri iş güni däl diýip yglan etdi. Olar şulardan ybaratdyr: 1-
nji ýanwar Täze ýyl, 8-mart Halkara aýallar Güni, 21-nji mart 
Nowruz, 9-njy Maý Ýatlama we Hormat Güni, 1-sentýabr 
Garaşsyzlyk Güni, 1-njy oktýabr Mugallymlar we Halypalar 
Güni, 8-nji dekabr Konstitusiýa Güni baýramçylyklarydyr. 
Olardan başga-da Dini baýramçylyklar bolan Oraza we Gurban 
baýramlarynyň ilkinji Günleri baýramçylyk we dynç günleri 
diýlip yglan edildi. 
Ýurduň ykdysadyýetinde pagtaçylyk ösen pudakdyr. 2008-
nji ýylyň jemi boýunça Özbegistan daşary ýurtlara pagta 
çykarmak boýunça dünýäde üçünji ýeri, pagta öndürmek 
boýunça altynjy ýeri eýeleýär. 2009-njy ýylda Özbegistanda 
bugdaýyň iň ýokary hasyly ýygnaldy (6,6million tonna golaý). 
Entek el degrilmedik baý nebit we gaz ýataklary bardyr. Ýurtda 
oba hojalyk maşynlaryny öndürmeklik ösendir.
Merkezi Aziýada awiagurluşyk zawody bar bolan ýeke-täk 
döwletdir. Asaka şäherinde "GM Uzbekistan" atly Daewoo we 
Chevrolet belgili awtomobilleri çykarýan iri maşyn gurluşyk 
zawodlary hem bardyr. Özbegistan özüni galla önümleri bilen 
doly üpjün edip bilmeýär. 
Ýurduň özünde öndürilýän galla ilatyň oňa bolan isleginiň 
diňe 25-%-ni ödäp bilýär. Ýurduň zähmete ukyply ilatynyň 44-
%-i oba hojalygynda, 20-%-i senagatda, 36-%-i hyzmat ediş 
pudaklarda işleýändir.Özbegistan 2008-nji ýylda daşary ýurda 
10,4 mlrd. dollarlyk haryt çykarypdyr. Olara esasan hem pagta, 

---

179 
altyn, tebigy gaz, mineral dökünler, metallar, dokma we azyk 
senagatynyň önümleri, awtomobil degişlidir. 
Döwlet ol harytlary esasan hem Ukraina, Russiýa, Türkiýä, 
Gazagystana, Bangladeşe, Hytaýa, Ýaponiýa çykarýandyr. 
Ýurda 2008-nji ýylda 7,1 mlrd. dollarlyk senagat önümleri, 
azyk, himiýa önümleri we metallar getirilipdir. Özbegistana bu 
harytlar 
Russiýadan, 
Hytaýdan, 
Günorta 
Koreýadan, 
Ukrainadan, Germaniýadan, Gazagystandan, Türkiýeden 
getirilipdir.