Tushunchalari

1.3. Brusga ta’sir etuvchi tashqi kuchlar klassifikatsiyasi 

Deformatsiyalanuvchi qattiq jismning asosiy xususiyatlari 

 

Bino,  inshootlar  va  mashina  konstruksiyalari  ish  va  ekspulatatsiya  jarayonida 

turli  yuklar ta’siriga qarshilik ko‘rsatadi. Bu  yuklarni quyidagi  guruhlarga bo‘lish 

mumkin: 

Sirtqi  va  hajmiy  yuklar.  Jismga  qo‘shni  bo‘lgan  ikkinchi  jismdan  o‘tuvchi 

kuchlarga sirtqi kuchlar deb ataladi. 

Jismning  ichki  barcha  zarrachalariga  ta’sir  etuvchi  kuchlarga  hajmiy  kuchlar 

deb  ataladi.  Hajmiy  kuchga  misol  qilib  jismning  xususiy  og‘irligini,  inersiya 

kuchlarini, magnit tortish kuchlarini  va boshqalarni keltirish mumkin. 

Masalalarni  echish    oson  bo‘lishi  uchun  muhandislik  amaliyotida  materiallar 

qarshiligida  hajmiy  kuchlar,  odatda,  chiziq  bo‘yicha  taqsimlangan  kuchlar  bilan 

yoki  jismning  ayrim  bo‘laklarga  ajratilib  shu  bo‘laklarning  og‘irlik  markazlariga 

qo‘yilgan to‘plangan kuchlar jismning butun hajmiga taqsimlangan deb qaraladi.