Тузувчилар: О. У. Авлаев, У. А. Бутаева, Г. Амирова. Таълимда интерфаол

Методнинг 
кўлланиши. 
“Ассесмент” 
методи 
ўқув 
машғулотларининг барча турларида (дарс бошланиш ёки дарс 
охирида ёки ўқув предметнинг бирон-бир бўлими тугалланганида) 
ўтилган мавзуни ўзлаштирилганлик даражасини баҳолаш, 
такрорлаш, мустаҳкамлаш ёки оралиқ ва якуний назорат ўтказиш 
учун, шунингдек, янги мавзуни бошлашдан олдин таълим 
олувчиларнинг билимларини текшириб олиш, малака оширишга 
келган 
тингловчиларнинг 
дастлабки 
билимлари, кўникма, 
малакаларини аниқлаб олиш учун мўлжалланган.
Ушбу методни машғулот жараёнида ёки машғулотнинг бир 
қисмида ҳамда якка тартибда қўллаш мумкин. Бу методдан уйга 
вазифа беришда ҳам фойдаланса бўлади. Бунда топшириқлар 
шакли 10-жадвалдаги кўринишда бўлиши мумкин:
жадвал 
“Ассесмент” методи бўйича топшириқ намунаси 
Тест. Тегишли фан бўйича 
ўтилган (бўлим, курс) юзасидан 
1-2 та тест берилади.
Муаммоли вазият. Ўтилган 
мавзу асосида аниқ ҳаётий 
вазият, 
ҳодисага 
асосланган 
муаммо берилади.
Симптом. Мавзу бўйича 
илмий-назарий фикрлар, ғоялар, 
таърифлар тугалланмаган фикр
кўринишида берилади, масалан: 
.....таъриф беринг, ..... илмий 
Амалий кўникма. Ўтилган 
мавзу мазмунини ҳаётда иш 
фоалиятида 
кўллашдаги 
кўникмаларга 
тегишли 
топишириқ берилади, масалан: 

---

177
асосланг.... , ёритинг... ва б. 
... чизинг, ҳисобланг, тўлдиринг, 
топинг, солиштиринг... ва б. 
 
ТЕСТ МЕТОДИ 
Инсонлар ўратасидаги психологик фарқларни аниқлаш 19 аср 
психологиясига оид бўлиб, уни биринчилар қаторида Ф.Гальтон 
ишлатишга ҳаракат қилган. У “квалиметрия», яъни ўлчаш деган 
тушунчани фанга киритди. Педагогикада тест асосида ўлчашни 
ўрганувчи фан тестология деб аталади. 1864 йили бинринчи марта 
педагогик тест Ж.Райс томонидан орфография учун ишлаб 
чиқилди. Т.Стоун томонидан арифметика фани учун тест ишлаб 
чиқилди.. 1902 йили Э.Торондайк педагогик тестларнинг назарий 
асосларини ишлаб чиқади.
 
1961 йили АҚШда 2000 дан ортиқ стандарт тестлар ишлаб 
чиқилди. Жаҳон тест компанияси ташкил топди (Educational 
Testing Service) 
 
1925 йили Россияда “Мактаб ишлари методикаси” 
институтида тест комиссияси ташкил этилди. 
 1926 йили биринчи стандар тестлар яратилди. 
 1936 йили "тест" методи буржуазия элементи сифатида қабул 
қилиниб, ундан воз кечилган. В 60- йилларда Россия 
педагоглари яна тестларга мурожат этишни бошладилар.
 
20 асрнинг бошида Америкалик олим В.А.Макколл 
психологик ва педагогик тестларни ажратади 
 1915-1930 йилларда Америкада тестология фани жуда тез 
тараққий этади ва мактабдаги барча фанлардан миллий 
тестлар ишлаб чиқилади.