Tvich va diqt ma'ruza lotin

Disk tipidagi detallarni o’ziga xos kontstruktsiyasi shuki ularni barchasining 
(tormos barabanlari, moxoviklar, tishli g’ildiraklar va boshqalar)diametir uzunligi va 
balandligidan 2 va undan ortiq bo’lgan aylanuvchan shakilga ega. Bunday detallar 
o’rtasida silindirsimon, konussimon yoki ilashmali teshiklar mavjud ko’pkina bunday 
detallarda aylanasi bo’yicha boltlar uchun teshiklar bo’ladi. 
Disk tipidagi detallarga ishlov berishda asosan detallar aylanma harakat qiladi. 
Bunday detallar uchun xomaki detallar cho’yan,plat va rangli metallardan qo’yish 
usulida hamda listlarni boglash va sovuq holda shtamplash yo’llari bilan olinadi. 
Disk tipidagi detallarni eng ko’pi bu tishli g’ildiraklar xisoblanadi. 

---

51
Avtomobilsozlikda 80-200 mm o’lchamli 18XGT,12X2N2A va boshqa turdagi 
tishli g’ildiraklar kuri ishlatiladi. 
Silindirsimon tishli g’ildiraklarni tayorlash texnalogik jaryoni. Xomani detal 
tayorlash. Ko’pgina silindirsimon tishli g’ildiraklar uchun xomaki detall uchun issiq 
shtamplash yo’li bilan olingan pokovoe olinadi. Xomaki detal yopiq shtampda olinadi. 
Ichki kuchlanishni yo’qotish uchun xomaki detall normallanadi va yumshatiladi. 
Shtamplangan xomaki detalni shakli, o’lchamlari va qattiqligi tekshiriladi. 
Xomaki detallarga kesib ishlov berish. 
Tishli g’ildiraklarni kesib ishlov berish texnologik jarayoni 5 bosqichdan tashkil 
topgan: 


Xomaki detalga tish ochishgacha ishlov berish; 


Tishlar kesish; 


Tishlarni yumoloqlash,tishlardan faska ochish va shevinglash; 


Tishlarga termik ishlov berish ; 


Saykallash. 
Birinchi bosqichda tish ochishda ishlatiladigan bazaviy yuzalarga ishlov beriladi. 
Ikkinchi va uchunchi bosqichlarda barcha elementlari bo’yicha yuqori aniqlikdagi 
tishlarni shakli xosil qilinadi. Buning uchun asosan tish frezalovchi, tish uyuvchi 
keskich va tish egovlovchi shevinglar ishlatiladi. 
Tishli g’ildiraklarning tayorlash sxemasi. 
Operatsiya 
tartibi 
Operatsiyaning nomi va jihozlar 
Izox 
1.
Xomaki detal yon tomonlari va teshigiga 
ishlov berish - tokarli yarimavtomat 
1-4 operatsiyalarda oraliq 
baza-lar ishlatiladi. 
2.
Shlitsali teshik ochiladi
7 operatsiyadan boshlab 
baza 
sifatida 
kichik 
diametr sirti ishlatiladi. 
3.
Shlitsalarni konturi bo’ylab ikki tomonidan 
faska ochish
4.
Shlitsali teshikni kalibrlash 
Qo’yim 0,1 mm diametr 
uchun 
ruxsat 
etilgan 
chetlanish 
5.
Tashqi diametriga ishlov berish
6.
Shlitsali teshikni kichik diametri bo’ylab 
xoninglash
7.
Tashqi diametri yon tomon bo’yicha yakuniy

---

52
kesish 
8.
Tish ochish va ularni yumoloqlash 
9.
Tishlarni shevinglash va ilashishini nazorat 
qilish
10.
Termik ishlov berish 
11.
Yig’uvchi yuzalarni silliklash 
Tishli g’ildirak tishlari elementlarini nazoratqilish uchun va ularni ilashishini 
bilish uchun har-xil indiqatorli yoki uzi yozib oladigan qurilmalar ishlatiladi.