U. ǴAfurov, Q. Sharipov

BIZNES JOBANÍŃ TIYKARǴÍ WAZÍYPALARÍ
Biznes jobanıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat:
— islep shıǵarılıwı kózde tutılǵan ónimge jeterli talaptıń barlıǵın 
anıqlaw;
— ónim islep shıǵarıw hám satıw kólemin anıqlaw;
— ámelge asırılıwı kózde tutılǵan jobanıń payda hám rentabellik 
kórsetkishlerin bahalaw.
STARTAP DEGEN NE?
Biznes jobalardan biri — startap bolıp tabıladı. Házirge shekem 
dúnyada nátiyjeli ámelge asqan iri startaplarǵa «Hewlett-Packard» 
(tiykarın salıwshıları — Devid Pakkard hám Uilyam Xyulett), 
«Microsoft» (tiykarın salıwshıları — Bill Geyts hám Pol Allen), 
«Apple Computer inc.» (tiykarın salıwshıları — Stiv Jobs hám Stiv 
Voznyak), «Google» (tiykarın salıwshıları — Lerry Peyj hám Sergey 
Brin)ni mısal keltiriwge boladı.
Startap (ingl. startup company, startup — háreketti baslap 
atırǵan) — óz xızmetin innovaciyalıq ideyalar yamasa texnologiya-
larǵa tiykarlanǵan jaǵdayda júrgiziwshi jańa shólkemlestirilgen 
kompaniya, firma yamasa biznes joba.
Startaplardıń jaratılıwı, nátiyjeli rawajlanıwı hám xızmetiniń 
dawam etiw sebeplerinen biri — iri korporaciyalardıń kem háreketligi 
hám tómenligi bolıp tabıladı. Sebebi, olar ózleri jolǵa qoyǵan 
ónimlerdi islep shıǵarıw menen bánt bolıp, jańa ónimlerdi jaratıw 
menen shuǵıllanbaydı. Startaptı jaratıwda jańa ideya tiykarǵı resurs 
esaplanadı. Bul ideyanıń nátiyjeli faktorı — onıń paydalılıǵı bolıp 
tabıladı. Startaptıń nátiyjesine onıń shólkemlestiriwshileriniń jası, 
ideya hám jumıs penen qızıǵıwı hám de mashaqatlı miyneti de 
tásir kórsetedi.

---

59
Jobanı ámelge asırıw ushın finanslıq qarjılardıń jetispewi hám 
de kompaniyanıń ele bazarda bekkem bolmaǵan jaǵdayı startaptıń 
ózgeshelik tárepleri esaplanadı.
STARTAPTÍ QARJÍLANDÍRÍW DEREKLERI
Startaptı qarjılandırıw dereklerine tómendegilerdi kirgizemiz:
— biznes-angeller;
— venchur fondlar;
— tanıslar hám tuwısqanlar.
Biznes-angeller (ingl. angel, business angel, angel investor hám 
basqalar) — bizneske, ádette, ideyanıń qáliplesiw basqıshınan baslap 
investiciya kirgiziwshi jeke shaxslar. Olar kompaniyanıń jumısına 
aralaspaydı, ózleri kirgizgen qarjılardı da tez qaytarılıwın talap 
etpeydi. Kompaniya startapına qoyılǵan investiciya biznes-angellerdiń 
tiykarǵı dáramat deregi emes. Sonlıqtan, olardıń maqseti uzaq 
múddetli keleshekte payda alıw bolıp esaplanadı.
Venchur fondlar biznes-angellerden ayırmashılıǵı, startapqa óziniń 
amanatshıları (qamsızlandırıw kompaniyaları, pensiya fondları, 
jeke shaxslar)nıń qarjıların investiciya etedi. Olardıń jobaların 
qarjılandırıwdaǵı qatnası joqarı yamasa orta dárejedegi risk esaplanadı, 
biraq alınatuǵın dáramat dárejesi de joqarı boladı.