U j o ‘rayev jahon tarixi

III. Yangi darsni tushuntirish.
Yangi dars mavzusi mazmuni quyidagi reja asosida tushuntirilad:.
1. To‘rtinchi salib yurishi va uning o ‘ziga xos xususiyatlari.
2. To‘rtinchi salib yurishining yakunlari.
3. Keyingi (5 - 8-) salib yurishlarining natijalari.
4. Salib yurishlarining to ‘xtashi. Salib yurishlarining oqibatlari.
IV. G uruhlarda ishlash.
0 ‘quvchilar to ‘rt guruhga b o ‘linadi va ularning har biriga alohida 
topshiriq beriladi.
1-guruhga topshiriq.
Salib y urishlari tashkilotchilari, ishtirokchilari va yurish bilan 
b o g ‘liq m uhim sanalarni aks ettiruvchi jadval tuzish va uni to ‘l- 
dirish.
2- guruhga topshiriq.
1-, 2-, 3- salib yurishlari va ularning natijalarini aks ettiruvchi jadval 
tuzish va uni to ‘ldirish.
3- guruhga topshiriq.
4- va key in gi salib yu rish lari n atijalari, salib y u rish larining
oqibatlarini aks ettiruvchi jadval tuzish.
4- guruhga topshiriq.
4- 
guruh darslik m avzusi oxirida berilgan „M ustaqil ish“ top- 
shirig‘ini bajaradi.
Topshiriq bajarib bo‘lingach, o ‘quvchilar tayyorlagan jadvallar doskaga 
ilinadi. Topshiriqni bajarish sifati o ‘qituvchi tomonidan izohlanadi.
V. Dars yakunini chiqarish.
Salib yurishlari b o ‘yicha yakuniy xulosa chiqariladi. 0 ‘quvchilar 
nim alarni bilib olganligi, nim alam i esda tutishlari zarurligi uqtiriladi. 
Faol o ‘quvchilar rag ‘batlantiriladi.
VI. U yga vazifa.
Darslik m avzusi mazmuni yuzasidan berilgan savollarga javob 
topish. Bugungi Quddus va Istanbul (Konstantinopol) shaharlari haqida 
ozgina b o ‘lsa-da, m a’lumot to ‘plab kelish.

---

84
Q O ‘S H IM C H A M A ’L U M O T
Vizantiya tarixshunosining yozganlaridan.
Bosh ibodatxona (Avliyo Sofiya)ning talon-toroj qilinganligini 
g ‘azablanmay eshitib b o ‘lmaydi. A skarlar benihoya g o ‘zal va nodir 
buyumlarni parchalab, taqsim lab olishdi. Ibodatxonadan muqaddas 
idishlar, tengi y o ‘q, kam yob san’at buyumlarini, kumush va oltinni 
tashib ketish lozim b o ‘lganda, ular egarlangan xach ir va otlarni 
ibodatxonaning dahliziga olib kirdilar.
Yalinib-yolvorish bilan bu vahshiy xalqning k o ‘nglini yumshatish, 
unda rahm-shafqat uyg‘otish amrimahol edi. H ar bir kim sa o ‘z jonini 
saqlash payida b o ‘lishi kerak edi: k o ‘chalarda y ig ‘i-sig‘i va dod-faryod, 
cho rsu lard a h o ‘ngrash, ibodatxonalarda sh ikoyatom uz ingrashlar 
eshitilardi. G ‘arb q o ‘shinlari shu tariqa hech kim ga zarracha b o ‘lsa 
ham shafqat qilm ay qonunga x ilo f ish tutdilar. H am m ani pul va 
buyum laridan, uy va k iy im -boshlaridan m ahrum etd ilar va hech 
kimning hech nimasini qoldirmay taladilar.
Dushmanlar vaqtlarini sharm-hayosizo‘yin-kulgi bilan o ‘tkazardi. Ular 
har kuni ichkilikbozlik qilar, bo‘kib ovqat yerdi. Kibr-havoga mahliyo 
bo‘lgan bu befarosat odamlaming kim qaysi shahar va mamlakatga ega 
bo‘ladi, deb chek tashlaganini ko‘rib hayron qolmay iloj yo‘q edi.