U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Nomlangan kanallar(yoki konveyerlar) - bitta dasturning 
chiqish faylini boshqa dasturning kirish fayliga bog‘lashga imkon 
beradigan siklik buferlar. 
Xotirada akslanadigan fayllar - belgilangan virtual manzilda 
jarayon manzili maydonida joylashtirilgan oddiy fayllar.
Fayl atributlari 
“Fayl” tushunchasi o‘z ichiga faqat uning ma’lumotlarini 
saqlashdan tashqari atributlarni ham oladi. Atributlar – fayl 
xususiyatini tavsiflovchi axborot.
Fayl atributlari quyidagilar bo‘lishi mumkin:
 fayl turi (oddiy fayllar, kataloglar, maxsus fayllar va 
boshqalar); 
 fayl egasi (joriy foydalanuvchi); 
 fayl 
yaratuvchisi 
(faylni 
yaratgan 
foydalanuvchi 
identifikatori); 
 faylga kirishga uchun parol (faylga kirish uchun parol); 
 faylga kirish operatsiyalariga ruhsat berish to‘g‘risida 
axborot; 
 yaratilgan vaqti, so‘nggi kirish va so‘nggi o‘zgarish 
to‘g‘risida axborot; 
 faylning joriy hajmi (yozuvdagi baytlar soni); 
 faylning maksimal hajmi (faylni hajmini oshirish mumkin 
bo‘lgan baytlar soni); 
 “faqat o‘qish uchun” belgisi; 
 “tizim fayli” belgisi; 
 “arxiv fayli” belgisi; 
 “ikkilik/belgili”belgisi; 
 “vaqtinchalik” (jarayon tugagandan so‘ng yo‘q qilish) 
belgisi; 
 Bloklash belgisi; 
 Fayl yozuvi uzunligi; 
 Yozuvning muhim qismini ko‘rsatish; 
 Kalit uzunligi. 

---

192 
Fayl atributlar to‘plami fayl tizimining o‘ziga xos xususiyatlarini 
belgilaydi: fayl xarakteristikasida turli xil turdagi fayl tizimlarida turli 
xil atribut to‘plamlaridan foydalanish mumkin. Masalan, yuqorida 
keltirilgan 
ro‘yxatdagi 
so‘nggi 
uchta 
atribut 
bo‘lmagan 
strukturalashmagan faylni qo‘llab-quvvatlovchi fayl tizimida fayl 
tuzilishi bilan bog‘langan bo‘ladi. Bir foydalanuvchilik OT lar 
atributlar to‘plami foydalanuvchi va himoya qiluvchi (ya’ni fayl egasi, 
fayl yaratuvchisi, faylga kirish uchun parol, faylga kirishga ruhsat 
berish to‘g‘risidagi axborot) layoqatiga ega atributlar bo‘lmaydi.
Foydalanuvchi atributga kirish huquqini olish uchun ushbu 
maqsadda fayl tizimiga taqdim etilgan vosita yordami bilan olishi 
mumkin. Odatda istalgan atribut ma’nosini o‘qishga ruhsat beriladi, 
o‘zgartirishga esa faqat ayrimlariga ruhsat beriladi. Masalan, 
foydalanuvchi faylga kirish qoidalarini o‘zgartirish mumkin, lekin unga 
faylni joriy hajmini va yaratilgan sanani o‘zgartirishga ruhsat berilmaydi.