U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Montaj qilish 
Umuman olganda, hisoblash tizimida bir nechta disk qurilmalari 
bo‘lishi mumkin. Hatto oddiy shaxsiy kompyuterda odatda bitta qattiq 
disk, bitta disket va CD diskovod mavjud. Kuchli kompyuterlar, qoida 
tariqasida, ko‘plab disk to‘plamlari bilan jihozlangan, ularda disk paketlari 
o‘rnatilgan. Bundan tashqari, operatsion tizimdan foydalanadigan bitta 
fizik qurilma ham bir nechta mantiqiy qurilmalar ko‘rinishida taqdim 

---

194 
qilinishi mumkin, xususan, disk maydonini bo‘limlarga bo‘lish orqali. 
Savol tug‘iladi, bir nechta tashqi xotira qurilmalari bo‘lgan tizimda 
fayllarni saqlashni qanday tashkil qilish kerak? 
 
5.5- rasm. Montaj qilishdan oldingi 2 fayl tizimi 
 
/(root) 
man1 
man2 
paper 
letter 
usr 
title 
rld 
- katalog 
- oddiy fayl 
- maxsus qurilma fayli 
bin 
home 
usr 
dev 
man 
local 
rld 
tty 
/(root) 
Fayl tizimi 1 
Fayl tizimi 2 

---

195 
5.6- rasm. Montajdan keyingi umumiy fayl tizimi 
Birinchiyechimshundaki, 
harbirqurilmadaalohidafayltizimi, 
ya’niushbuqurilmadajoylashganfayllarmavjud; 
ularboshqaqurilmalardagikatalogdaraxtlaribilanhechqandaybog‘liqbo‘l
magankatalogdaraxtitomonidantasvirlangan. Bunday holda, faylni 
noyob identifikatsiyalash uchun foydalanuvchi aralash ramziy fayl 
nomi bilan birga mantiqiy qurilmaning identifikatorini ko‘rsatishi 
kerak. Fayl tizimlarining bunday avtonom mavjudligiga misol 
operatsion tizimdir. MS-DOS da to‘liq fayl nomi mantiqiy diskning 
harf identifikatorini o‘z ichiga olgan. Shunday qilib, A diskida 
joylashgan faylga kirishda foydalanuvchi ushbu diskning nomini 
ko‘rsatishi kerak: A:\privat\letter\uni\letl.doc1. Boshqa variant - bu 
faylni saqlashni tashkil qilish, bunda foydalanuvchiga turli xil 
qurilmalarda joylashgan fayl tizimlarini yagona katalog daraxti 
tomonidan tasvirlangan yagona fayl tizimiga birlashtirish imkoniyati 
beriladi. Bunday operatsiya montaj qilish deb ataladi.
Ushbu operatsiya Unix operatsion tizimi misolida qanday 
amalga oshirilishini ko‘rib chiqamiz. OT tizimdagi barcha mantiqiy 
disk qurilmalari orasidan tizim qurilmasi deb nomlangan bitta 
qurilmani ajratadi. Turli xil mantiqiy disklarda ikkita fayl tizimlari 
bo‘lsin, disklardan biri tizim diskidir (5.5- rasm). Tizim diskida 
bin 
home 
usr 
dev 
man 
local 
rld 
tty 
/(root) 
man1 
man2 
paper 
letter 

---

196 
joylashgan fayl tizimiga ildiz (root) deb belgilanadi. Ildiz ko‘rinishga 
ega fayl tizimi bilan fayl ierarxiyasini bog‘lash uchun ba’zi mavjud 
kataloglar tanlanadi, bizning misolimizda bu “man” katalogi. 
Tanlanilgan “man” katalogini montaj qilingandan so‘ng, ikkinchi fayl 
tizimi katalog ildizi bo‘lib qoladi. Ushbu katalog orqali umumiy 
daraxtga daraxt osti sifatida bog‘lanib fayl tizimiga montaj qilinadi 
(5.6- rasm). Umumiy fayl tizimini montaj qilingandan so‘ng, 
foydalanuvchi uchun ildiz va montaj qilingan fayl tizimlari o‘rtasida 
mantiqiy farq bo‘lmaydi, xususan, fayl nomlari xuddi tizim boshidan 
birlashtirilgandek amalga oshiriladi.