U. X. Xonqulov matematikaning stoxastika

Ta’rif (ehtimollikning geometrik ta’rifi). 
sohaga tavakkaliga 
tashlanayotgan nuqtaning uning qism ostisi 
sohaga tushish 
ehtimolligi 
formula bilan topiladi. Bu yerda
( ‒ o„lchov) orqali 
sohaning o„lchovi (uzunligi, yuzasi, hajmi) olinadi.

---

81 
2-misol. Kvadratning ixtiyoriy bitta uchidan qarama-qarshi to-
monning o„rtasini tutashtiruvchi chiziq o„tkazilgan. Tavakkaliga tash-
langan nuqtaning hosil bo„lgan uchburchak ichiga tushish ehtimolligini 
toping.
 
 
 
 
 
Yechish: 
‒ tavakkaliga tashlangan nuqtaning hosil bo„lgan 
sohaga tushish hodisasi bo„lsin. Kvadratning tomonini 
deb 
belgilaymiz. Kvadratning ixtiyoriy bitta uchini uning qarama-qarshi 
tomoni o„rtasi bilan tutashtirsak, natijasida to„g„ri burchakli uchburchak
hosil bo„ladi. Kvadratning yuzi 
, uchburchakning yuzi esa 
=
songa teng. Izlanayotgan ehtimollik
songa teng.
Ehtimollikning klassik va geometrik ta‟riflaridan tajriba natijalari 
faqat teng imkoniyatli bo„lgan hollardagina foydalaniladi. Ammo 
amaliyotda mumkin bo„lgan natijalari teng imkoniyatli bo„lmagan 
tajribalar ham mavjud. Bunday hollarda tajribani bog„liqmas ravishda 
muayyan sharoitda ko„p marta takrorlab, kutilayotgan hodisaning nisbiy 
takrorlanishini kuzatish, uning ehtimolligini taqriban hisoblash imkonini 
beradi.
Ta’rif. 
hodisaning berilgan tajribalar ketma-ketligidagi nisbiy 
chastotasi deb, 
hodisa ro„y bergan sinashlar sonini o„tkazilgan 
barcha sinashlar 
soni nisbatiga aytiladi. hodisaning nisbiy chastotasi 
formula bilan topiladi. 
Bir xil shart-sharoitda tajribalar o„tkazilib, ularning har birida 
sinashlar soni yetarlicha katta 
bo„lganda, hodisaning nisbiy 
2
a
a 

---

82 
chastotasi ma‟lum qonuniyatga ega bo„lib, biror son atrofida tebranadi 
va bu sonni hodisaning ro„y berish ehtimolligi sifatida olish mumkin.