Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

Nazorat savollari 
 
1. Oqim me’yori nima? 
2. Oqim me’yorini aniqlashda daryo oqimining yillararo 
o‘zgaruvchanligi qanday hisobga olinadi? 
3. Oqimning integral egri chizig‘i nima maqsadda chiziladi? 
4. Variatsiya koeffitsiyenti nima va u qanday hisoblanadi? 
5. Oqimning yil davomida taqsimlanishini va yillararo o‘zgarishini 
o‘rganishning ilmiy va amaliy ahamiyati qanday? 

---

148 
XVI BOB. Daryo havzasida kechadigan suv eroziyasi
 
16.1. Suv eroziyasi va uning tasniflari 
 
Yer sirti holati va unga ta’sir etuvchi omillarga bog‘liq holda 
daryolar havzalarida kechadigan suv eroziyasi turli shakl va ko‘rinishlarda 
uchraydi. Ularni ma’lum belgilari bo‘yicha guruhlash (tasniflash) suv 
eroziyasi qonuniyatlarini o‘rganishda va ular asosida amaliy xulosalar 
chiqarishda muhim ahamiyat kasb etadi. Shu tufayli bu muammo ko‘plab 
tadqiqotchilarni qiziqtirgan. Suv eroziyasini quyida keltiriladigan tasnifiga 
V.Penk, G.N.Lopatin, N.I.Makkaveyev va boshqalar asos solganlar. 
Keyinchalik bu masala M.N.Zaslavskiy, O.P.Shcheglova, G.I.Shvebs kabi 
olimlar tomonidan rivojlantirildi. Quyida shu tasniflar ustida to‘xtalib 
o‘tamiz (16.1­rasm). 
16.2. Suv eroziyasini kuzatilish o‘rniga 
bog‘liq holda tasniflash 
 
Daryolar havzalarida kechadigan suv eroziyasi jarayonini kuzatilish 
o‘rniga bog‘liq holda quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: 
- yuza yonbag‘irlardagi suv eroziyasi; 
- jar­o‘zan suv eroziyasi; 
- yer osti suv eroziyasi; 
- to‘lqin eroziyasi (abraziya). 
Suv eroziyasining qayd etilgan turlari, o‘z navbatida, tegishli 
ko‘rinishlarda uchraydi. 
Yuza yonbag‘irlardagi suv eroziyasi quyidagi ko‘rinishlarda 
kuzatiladi: 
- sachratma eroziya; 
- yuza yuvilishi; 
- kichik jilg‘achalar oqimi eroziyasi.