Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»
Download 6.22 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Suvning geografik qobiqdagi ishini miqdor jihatdan Quyosh radiatsiyasi bilan taqqoslasa bo‘ladi, sifat jihatdan esa uning o‘rnini hech narsa bosa olmaydi”.
|
anionlar:
kationlar: xlor ioni Cl' natriy ioni Na' sulfat ioni SO 4 '' kalsiy ioni Ca'' gidrokarbonat ioni HCO 3 ' magniy ioni Mg'' karbonat ioni CO 3 '' kaliy ioni K' Quruqlikdagi suvlarning kimyoviy tarkibi Dunyo okeani suvidan keskin farq qiladi. Bu farq quruqlik suvlarida karbonatlarning, okeanlar va dengizlar suvlarida esa xloridlarning ko‘pligida o‘z aksini topgan. 2.3. Daryolarning tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyati Suvning Yerdagi hayot uchun ahamiyati beqiyosdir. O‘zining uzluksiz harakati tufayli suv Yer sharida kuzatiladigan barcha tabiiy jarayonlarda ishtirok etadi. Akademik V.I.Vernadskiyning ta’biri bilan aytganda: “Suvning geografik qobiqdagi ishini miqdor jihatdan Quyosh radiatsiyasi bilan taqqoslasa bo‘ladi, sifat jihatdan esa uning o‘rnini hech narsa bosa olmaydi”. Inson qadim zamonlardan boshlab suvdan turmush ehtiyojlarini qondirishda eng sodda usullarni qo‘llab foydalanib kelgan bo‘lsa, hozirgi 56 kunga kelib suv maxsus inshoot va qurilmalar yordamida tinitilib, tabiiy yoki sun’iy ravishda tozalanib, kerak bo‘lgan hollarda zararsizlantirib ishlatilmoqda. Qishloq xo‘jaligi va sanoatda suvning o‘rnini hech narsa bosa olmaydi. Masalan, bug‘doydan olinadigan hosilning har bir tonnasi uchun 1500 tonna, 1 t sholi uchun 4000 t, 1 t paxta tolasini yetishtirish uchun 10000 tonnagacha suv talab etiladi. Sanoatda 1 t g‘isht tayyorlash uchun 12 t, 1 t ko‘mir qazib chiqarish uchun 3 t, 1 t po‘lat yoki qog‘oz ishlab chiqarish uchun esa 250-300 t suv zarur bo‘ladi. Yengil sanoatda 1 t sintetik tola ishlab chiqarish vaqtida esa 4000 t gacha suv talab etilsa, 1 t ip gazlama tayyorlash uchun esa 10 tonnagacha suv sarflanadi. Ayrim sintetik tolalardan 1 t gazlama tayyorlash uchun 3000 tonnagacha suv sarflanadi. Suv havzalarining eng arzon transport vositasi ekanligi ham barchaga ma’lum. Suv transportining xalq xo‘jaligini rivojlantirishdagi ahamiyati beqiyosdir. Shu maqsadda dunyodagi ko‘p daryolar kanallar orqali birbiri bilan va dengizlar bilan tutashtirilgan. Daryolar juda katta energiya manbaidir. Shu sababli ko‘pgina daryolarda eng arzon elektr energiyasi beruvchi gidravlik elektr stansiyalar (GES) qurilgan va qurilmoqda. Suv obyektlarining mudofaa maqsadlari uchun ham ahamiyati kattadir. Chunki mamlakatlar chegarasining ko‘p qismi daryolar orqali o‘tadi. Chegaralarni sergaklik bilan qo‘riqlash uchun daryo tarmoqlari gidrografiyasi va ularning suv rejimini yaxshi o‘rganish talab qilinadi. Download 6.22 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|