7.1-rasm. A. Daryo vodiysining ko‘ndalang qirqimi 1 - vodiy tubi, 2 - daryo o‘zani, 3 - qayir, 4 - vodiy kengligi,
5 - vodiy poyi, 6 - vodiy qoshi, 7 - yonbag‘ir poyi,
8 - vodiy yonbag‘irlari, 9 - vodiyga tutash yerlar
Quyida ko‘ndalang qirqimning asosiy gidravlik elementlari ustida
qisqacha to‘xtalamiz.
Ko‘ndalang qirqim yuzasi ( W ) daryoda bajarilgan chuqurlik
o‘lchash ishlari natijasida olingan ma’lumotlardan foydalanib, quyidagi
ifoda yordamida (m
2
da) aniqlanadi:
,
2
...
2
2
5
6
2
2
1
1
1
h в в h h h в W
ifodada:
5
,...
2
,
1
h h h - o‘lchangan chuqurliklar;
6
,...
2
,
1
в в в - chuqurlik
o‘lchangan nuqtalar orasidagi masofalar (kengliklar).
Ko‘ndalang qirqimning namlangan perimetri (P) - o‘zan tubi
chizig‘ining uzunligidan iboratdir.
Ko‘ndalang qirqimning gidravlik radiusi (R) - quyidagi ifoda
yordamida hisoblab topiladi:
P W R
.
Ko‘ndalang qirqimning suv yuzasi bo‘yicha kengligi, aniqrog‘i,
daryoning kengligi (B) bevosita o‘lchab aniqlanadi.
86
7.1-rasm. B. Daryo qirg‘og‘ining turlari ab - yotiq qirg‘oq, bv - nisbatan tik qirg‘oq, gd - jarsimon qirg‘oq
Ko‘ndalang qirqimda eng katta va o‘rtacha chuqurliklar farqlanadi.
