Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»
Download 6.22 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qora dengiz bo‘yi, Qrim va Shimoliy Kavkaz turlari.
- Nazorat savollari
|
Tyanshan turidagi daryolarda to‘linsuv davri yoz oylarida o‘tadi, Chunki u baland tog‘lardagi qor va muzliklarning erishidan hosil bo‘ladi. To‘linsuv davri cho‘zilgan va har xil balandlik mintaqalarida erish vaqtining turlichaligi sababli uncha baland bo‘lmaydi. Bu turdagi daryolar O‘rta Osiyo tog‘larida, Kamchatka va Kavkazda tarqalgan. Uchinchi guruh daryolarini toshqinli rejimga ega bo‘lgan daryolar tashkil etadi. Ular to‘linsuv davrining umuman bo‘lmasligi hamda katta yoki kichik vaqt oraliqlariga bo‘lingan, ketmaket kuzatiladigan yomg‘irli toshqin davrlari bilan ajralib turadi. Bu guruhdagi daryolar nisbatan kam tarqalgan. Toshqin davrining yil davomida taqsimlanishiga ko‘ra B.D.Zaykov ushbu guruh daryolarini uchta turga bo‘ladi: Qora dengiz bo‘yi, Qrim va Shimoliy Kavkaz turlari. Qora dengiz bo‘yi turida toshqin davri butun yil bo‘yi davom etadi. Qrim turida esa u qishda va bahor oylarida kuzatiladi. Shimoliy Kavkaz turi daryolarida qish oylarida kam suvli (mejen) bo‘lib, toshqin davri yilning iliq mavsumlariga to‘g‘ri keladi. Bu turga Bosh Kavkaz tizma- sining shimoliy yonbag‘irlaridagi tog‘oldi daryolari, masalan, Terek havzasi kiradi. 132 Keltirilgan tasnif suv to‘plash havzasi bir xil sharoitlarda joylashgan daryolarga tegishlidir. Suv to‘plash havzasi kattalasha borgan sari, uning tabiiy sharoiti ham o‘zgarib, oqibatda, daryolarning suv rejimi davrlari ham murakkablasha boradi. Bu tasnifni hozirgi kun talablariga to‘la javob beradi, deb bo‘lmaydi. Turli balandlik zonalaridan suv to‘playdigan va shu tufayli turlicha to‘yinish manbalariga ega bo‘lgan O‘rta Osiyo daryolarining yagona Tyanshan turiga kiritilishi buning yorqin misolidir. Nazorat savollari 1. Daryolar suv rejimining elementlarini aytib bering. 2. Daryolarda suv sathini o‘lchash ishlari qanday amalga oshiriladi? 3. Daryolarning suv sathi rejimiga qanday omillar ta’sir etadi? 4. Suv sathini kuzatish ma’lumotlarining amaliy ahamiyatini yoritib bering. 5. Daryolar suv rejimining yillik o‘zgarishini qanday davrlarga ajratish mumkin? 6. To‘linsuv davriga ta’rif bering. 7. Daryolarning suv rejimi davrlariga ko‘ra, qanday tasniflarini bilasiz? Download 6.22 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|