Uliwma pedagogika

Individ latinnin` g`individuum bo`linbes, ayriqsha jinis degen so`zinen kelip shiqqan,
bizin`she g`a`rezsiz organizm, tiri maqluq, adam degen mag`anani an`latadi. Individ sipatina 
qaramastan adam a`wladinin` bir wa`kili esaplanadi. Bul ma`niste xa`r bir normal adam individ
bolip tabiladi. 


Ayriqshalig`i (individual`nost`) bir adamnin` ekinshi adamg`a, olardin` bir-birinen
ayirmashilig`in xa`m o`zine ta`n o`zgesheligin sipatlaydi. Ayriqshaliq adamnin` xarakter 
qa`siyetleri, erk sipatlari, temperamenti, uqiplig`i xa`m do`retiwshilik xizmetinde ju`zege
shig`adi. Ma`selen mug`allim-nin` ereksheligi, pedagogikaliq oylawi ko`z-qarasinin` ken`-ligi, 
oqiwshilar menen qarim-qatnasi, bilimlendiriw xa`m basqa sipatlarinda ko`rinedi. Shaxs xa`m
onin` menen bayla-nisli qollanilatug`in uqsas tu`siniklerdin` ma`nileri usi-lardan ibarat. 


Rawajlaniw en` da`slep shaxs o`zgesheligi menen sipatinin` san jag`inan o`zgeriwin 

an`latadi. Anatomiyaliq xa`m fiziologiyaliq sipattag`i o`zgeris fizikaliq rawajlaniwg`a 

jatadi.

Anatomiyaliq xa`m fiziologiyaliq sipattag`i o`zgeris belgileri - boyg`a o`siw, awirliq,
o`kpenin` siyimlig`i, denenin` du`zilisi x.t.b. 


Psixikaliq rawajlaniwdag`i o`zgeris belgileri - so`ylew, so`z qori, qabil etiw, diqqat,
yadta saqlaw, oylawdin` o`zgesheligi x.t.b. Bulardan basqa adamnin` minez-qulqi, is-
xa`reketindegi o`zgeshelikler rawajlaniw belgileri bolip tabiladi.

San xa`m sapa o`zgerislerinin` na`tiyjesi - qa`liplesiw, rawajlaniw, o`siw, o`zgeriw
Qa`liplesiw - bir na`rsege qandayda bir tu`r beriw, oni turaqli, tamamlang`an, belgili bir 
mo`lsherge keltiriw degen ma`nisti bildiredi

2. Orayliq Aziya oyshillari shaxsti qa`liplestiriw faktorlari xaqqinda
Du`n`ya ilimiy-ag`artiwshilig`inin` ulli wa`kili Xorezmiy insannin` kamalg`a keliwinde 
ilim-pa`nnin`, ta`rbiyaliq a`xmiyetin ayriqsha atap ko`rsetti. Farabiy bolsa orta a`sirde
birinshilerden bolip jetik insandi kamalg`a keltiriw, jetik sotsialliq ja`ma`a`tti jaratiw ma`selesi 
menen baylanisli ekenligin da`lilledi. Farabiydin` pikirlerinde shaxsti rawajlandiriw menen
qa`liplestiriwdegi tiykarg`i faktorlardin` (na`sil, ortaliq, ta`rbiya, insan xizmeti xa`m adamlar 
menen qarim-qatnasiq) barlig`i atap o`tilgen. Ol ta`lim-ta`rbiyani shaxstin` rawajlaniwi xa`m
qa`liplesiwinde tiykarg`i faktor dep ko`rsetti1. Beruniy, Farabiy, Ibn Sino siyaqli insannin` 
kamalg`a jetiwinde na`sil, ortaliq xa`m ta`rbiyani ta`n aldi, ta`rbiyanin` roline ayriqsha baxa
berdi. Ibn Sino bala shaxsin rawajlandiriw ushin oni alti jastan baslap mektepke beriwdi 
ma`sla`xa`t etti. O`z zamanlaslari siyaqli jetik insandi ta`rbiyalawda na`sil, ortaliq xa`m
ta`rbiyani tiykarg`i faktorlar dep esapladi. Ulug`bek bala ta`rbiyasinda ortaliqtin` ta`rbiyaliq 
ta`sirine, jas a`wladtin` jetik insan bolip jetisiwinde du`n`yaliq bilimlerdin`, ta`rbiyanin`
atqaratug`in xizmetine u`lken diqqat awdardi.