Қумнинг бўшлиқлигини ҳисоблаш umumiy malumotlar

İshning maqsadi: Qumning mayda-yirikligini aniqlashdan iborat. 
Zarurli asbob-uskunalar va ashyolar: qum, standart elaklar to’plami, tarozi, quritish shkafi, 10 va 5 mm li 
g’alvir. 
Tajriba tartibi. Turg’un og’irlikgacha quritilgan va diametri 5 mm li g’alvirdan o’tgan qumning mayda-
yirikligi standart elaklarda elash usuli bilan aniqlanadi, buning uchun 1000 g qum tortib olinadi va tartib bilan 
ustma-ust qo’yilgan elaklardan o’tkaziladi. 
Har qaysi elakda qolgan qoldiq tarozida tortiladi va qumning sinash uchun olingan massasiga nisbatan % 
hisobida alohida-alohida aniqlanadi. Katakning diametri 5 mm li elakda qolgan qoldiq qumning 10 % dan oshmasligi 
yoki elakdan butunlay o’tishi kerak. 
Qumning mayda-yirikligini -rasmdan aniqlash uchun har qaysi elakda qolgan qoldiqni quyidagicha hisoblab 
topiladi: a
2
,
5
= (m
1
 / m)∙100% 
bunda: a
2
,
5
-elak katagi diametri 2,5mm li elakda qolgan qoldiq, %; 
m
1
 - shu elakda qolgan qoldiqning og’irligi, g; 
m - sinalayotgan qumning og’irligi, g. 
Elakda qolgan jami qoldiqni hisoblaganda quyidagi formulalardan foydalanish mumkin: 
A
2,5
 = a
2,5
; A
l,25
 = a
2,5
 + a
l,25
; A
0,63
 = a
2,5
 + a
1,25
 + a
0
,
63
;
A
0