Қумнинг бўшлиқлигини ҳисоблаш umumiy malumotlar

W = (m
1
-m)/m)∙100% 
бу ерда: m
1
- табиий нам қумнинг оғирлиги, г. 
m - турғун оғирликгача қуритилган қумнинг оғирлии, г. 
Қумнинг намлиги ортса, унинг ҳажми ўзгаради. Қумнинг намлиги 5-7% бўлганда, унинг ҳажми 
максимум қийматга эга бўлади. Намликнинг бундан кейинги ошиши, унинг ҳажмини камайтиради. 
 
 
ҚУМНИНГ ҲАҚИИЙ ЗИЧЛИГИНИ АНИҚЛАШ 
Umumiy malumotlar: Ашѐларнинг зичлиги деб, унинг оғирлигини абсолют зич (ғоваклар ва бўшликларсиз) 
ҳажмига бўлган нисбатига айтилади. Қумнинг ҳақиқий зичлиги ҳажми 100 мл ва бўйнида белгиси мавжуд пикнометрда 
аниқланади. 
Асбоб-ускуналар: тарози, соат, қуритиш шкафи, силлиқ қоғоз, куракча, Ле-Шателье пикнометри, суюқлик, сув 
термостати ва қум намунаси. 
Тажриба тартиби. Қумнинг ўртача намунасидан 150-200 г тортиб олиб, думалоқ тешикли (тешикнинг диаметри 5 
мм) ғалвирда эланади. Галвирдан ўтган қум чинни идишга солиниб, массаси ўзгармас ҳолга келгунча қуритиш жавонида 
110±5°С ҳароратда қуритилади. Сўнгра қум хона ҳароратигача совитилиб, ҳажм ўлчагичнинг остки ўлчам чизиғига қадар 
сув қуйилади. Қуритилган қумдан 80-100 г тортиб олинади ва куракча билан асбобга аста-секин солинади. Асбобдаги 
сувнинг сатҳи кўтарилади ва ниҳоят юқори ўлчам чизиғига етганда (яъни 18-20 см
3
бўлганда) қум намунасини солиш 
тўхтатилади. Куракчада қолган кукунни қайтадан тортиб, асбобга қанча қум намунаси солинганлиги топилади. 
Қумнинг зичлиги қуйидаги формула билан ҳисобланади: 
Бунда: m - жами намунанинг оғирлиги, г; m
1
- асбобга солгандан кейин ортиб қолган қумнинг оғирлиги, г; V
a
- 
намуна солинганда сиқиб чиқарган суюқликнинг ҳажми, яъни 18-20 см
3
. 
Бу тажриба 2 марта ўтказилади ва хулоса қилиб ўртача арифметик миқдор олинади. Синаш иши натижалари 
жадвалга ѐзиб борилади.