Umumiy doc
Download 6.99 Mb. Pdf ko'rish
|
Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tahlil qilishning radioizotop usuli
- Радиоизотопли автоматик
титрометрнинг схемаси.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 239 aralashma titrlashning oxirgi nuqtasiga mos keladi. Aks holda titrlab bo‘lingan aralashmada moddalardan birining miqdori ortiqcha bo‘ladi. Aralashmadagi titrlovchi eritma bilan titrlovchi moddaning miqdorlari nisbati yordamchi avtomatik kondensator 5 va birlamchi o‘zgartkich 4 yordamida nazorat qilib turiladi. Datchikning chiqish signali Z titrlashning oxirgi nuqtasiga mos keladigan Z T ning berilgan qiymati bilan taqqoslanadi. Ular teng bo‘lganida titrlovchi eritma sarfi o‘zgarmaydi va namunaning nazorat qilinayotgan komponentining konsentrasiyasini xarakterlaydi. Aks holda nomuvofiqlik signali rostlagich 6 yordamida ma’lum qonun bo‘yicha o‘zgartiriladigan nomuvofiqlik signali rostlovchi organ 3 ga beriladi va bu organ berilayotgan titrlovchi eritma mikdorini o‘zgartiradi. Rostlovchi organ 3 ning tavsifi chiziqli bo‘lganida titrlovchi eritma sarfi boshkaruvchi signal X u ga mutanosib bo‘ladi. Binobarin, X u ning kattaligini qayd etuvchi ikkilamchi asbob aniqlanayotgan modda konsentrasiyasining birliklarida darajalash mumkin. Ba’zi hollarda uzluksiz avtomatik titrometrning tuzilishini namuna va titrlovchi eritmalarning oqimlarini stabillash yo‘li bilan soddalashtirish mumkin. Agar bu erda, xarakteristik parametrning o‘zgarishi nazorat qilinayotgan komponentning chiziqli funksiyasidan iborat bo‘lsa, u holda bunday asbobdan avtomatik rostlash tizimining datchiki sifatida foydalanish mumkin. Tahlil qilishning radioizotop usuli Radioizotop usulning asosiy afzalligi — kontaktsiz o‘lchashdir. Bu agressiv qovushoq suyuqliklarni, shuningdek harorati va bosimi yuqori suyuqliklarni tahlil qilishni osonlashtiradi. Radioizotop analizatorlarda odatda β va j yumshoq nurlanishlardan foydalaniladi. Energiyasi taxminan 100—150 keV bo‘lgan j- nurlanish yumshoq nurlanish hisoblanadi. Suyuqlikning zichligi ρ va qatlami qalinlngi x ni bilgan holda va energetik jihatdan bir jinsli bœlgan J - nurlar tutamining jadalligi i ni o‘lchab, izlanayotgan komponent S A ning massa ulushini aniqlash mumkin: ФБ ФА Ф ФБ ФА n А x j j i С µ µ µ µ µ ρ − − − ⋅ ⋅ = ) ( / 0 , (6.28) PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 240 bu erda j 0 —qatlam sirtidagi J nurlanishning jadalligi; μ f —yumshoq J nurlar zaiflashuvining fotoelektrik massaviy koeffisient; μ fA — tahlil qilinayotgan muhitda og‘ir elementlar zaiflashuvining o‘rtacha koeffisienti; μ FB — tahlil qilinayotgan muhitda engil elementlar zaiflashuvinipg o‘rtacha koeffisienti . Bu usul neft mahsulotlarida oltingugurtni, xlorli organik suyuqliklarda xlorni va hokazolarni aniqlashda qo‘llaniladi. Radioizotopli avtomatik kompensasion suyuqlik analizatorining funksional sxemasi 6.31-rasmda keltirilgan. Ikki manbadan chiqqan nurlanish (Fe 55 izotoplar) obtyurator 9 bilan uzilganidan keyin, asbobning ish va taqqoslash kanallaridan uzilganidan keyin navbatma-navbat o‘tadi. Ish kanalida nazorat qilinayotgan oqar suyuqlikli kyuvet 2, taqqoslash kanalida esa kompensasion polietilen pona 3 joylashgan. Teng darajada kuchsizlashgan oqimlar bitta ssintillyasion detektor 4 — fotoelektron ko‘paytirgich FEK ga kiradi. FEK ning chiqishidagi kuchlanish impulslari elektron kuchaytirgich 5 ga kelib, bu erda quvvati va amplitudasi bo‘yicha kuchaytiriladi va qo‘shiladi. Kuchaytirgich chiqishidagi signalning kattaligi va fazasi J r — J t ayirmaning kattaligi va ishorasi bilan aniqlanadi, bu erda J r va J t — tegishlicha ish va taqqoslash kanallaridan o‘tgan nurlanish oqimlarining jadalligi. Signal kuchaytirgich 5 dan kompensasion pona 3 va o‘lchash asbobi 7 bilan kinematik bog‘langan reversiv dvigatel 6 ga tushadi. Signalning fazasiga qarab reversiv dvigatel har ikki kanaldagi oqimlarning jadalligi bir xil bo‘lmaganiga qadar ponani suradi; bu erda, signal nolga teng bo‘ladi. Kompensasion ponaning vaziyati tahlil qilinayotgan muhitning konsentrasiyasining o‘lchovi bo‘ladi. SHkalaning nol nuqtasi zaslonka 8 bilan o‘rnatiladi. SHkalaning o‘lchov chegarasi kompensasion ponaning yo‘lini o‘zgartirish bilan amalga oshiriladi. Suyuqlik analizatorlarida β-nurlanishdan foydalanilganda o‘lchashning ikki usuli — suyuqlikning β -nurlanish tutamini susaytirish va uning qaytarilishi qo‘llanilishi mumkin. Birinchi usul tahlil qilinayotgan muhitdan o‘tgan β - nurlanish jadalligini o‘lchashga, ikkinchi usul tahlil qilinayotgan muhit qaytargan β -nurlanish 6.31 расм. Радиоизотопли автоматик Download 6.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling