Umumiy doc

 
11.3
- §. ROSTLASH TIZIMLARINING STATIK XARAKTERISTIKALARI 
Tizim yoki ayrim bo‘g‘inlarning statik xarakteristikasini quyidagicha ifodalash 
mumkin: 
)
(x
f
y
=
bu erda, u - chiqish kattaligi; x - kirish kattaligi. 
11.1-rasmda ART statik xarakteristikalarining turlari tasvirlangan. 11.1-rasm, 
a, b, dagi statik xarakteristikalari chiziqli, kolganlari esa chiziqli bo‘lmagan statik 
xarakteristikalardir. 
y
x
x
y
x
y
y
б
x
y
в
x
y
г
x
arctgK
=
α
y
a
x
a
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

357 
11.1-rasm.
ART statik xarakteristikalari. 
CHiziqli statik xarakteristika (11.1-rasm, a) analitik ravishda quyidagi ifoda 
bilan tavsiflanadi: 
,
kx
a
y
+
=
bunda 
a
-doimiy kattalik, 
α
tg
k
=
statik xarakteristikasining absissalar uki 
tomon og‘ish burchagini ifodalovchi doimiy kattalik. 
11.1 – rasm, b ga muvofiq 
kx
y
=
shaklida yozish mumkin, bu erda, 
k
- uzatish 
koeffisienti, u tizimning kuchayish koeffisienti yoki statik xarakteristikaning tikligini 
ifodalaydi. 
 
 
 
 
a 
11.2- rasm.
Bo‘g‘inlarning ketma-ket (a) va parallel (b) ulanishi, .bo‘g‘inlarning statik 
xarakteristikasi (v) 
11.1-rasm v, da egri chiziqli xarakteristika, 11.1-rasm g da esa uziladigan, 
chiziqli bo‘lmagan statik xarakteristika tasvirlangan, «a» - sezgirlik zonasi chiziqli 
bo‘lmagan xarakteristika 11.1-rasm, d da keltirilgan. 11.1-rasm, g da tuyinishi 
1 
2 
i 
n 
1
x
1
y
2
y
i
y
n
y
1
−
n
y
1
−
i
y
2
x
3
x
i
x
1
+
i
x
n
x
1 
2 
0
x
0
x
01
y
02
y
02
01
y
y
+
б
0
y
0
x
3
1
2
в
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

358 
chiziqli bo‘lmagan xarakteristika ko‘rsatilgan. Nosezgirlik zonasi, tuyinish va 
tizimning turli ishlash kattaligiga ega bo‘lgan, gisterezis sirtmog‘i shaklidagi chiziqli 
bo‘lmagan xarakteristika 11.1- rasm, j da keltirilgan. 
Bo‘g‘inlarning ketma-ket ulanishida (11.2-rasm, a) oldingi bo‘g‘inning chiqish 
kattaligi keyingi bo‘g‘in uchun kirish kattaligi bo‘ladi. Bu hol quyidagi munosabatlar 
ko‘rinishida aks etadi: 
;
1
2
y
x
=

2
3
y
х
=
;
1
1
...;
;
...;
−
−
=
=
n
n
i
i
y
х
y
х
Har bir bo‘g‘in alohida-alohida o‘zining mos statik xarak-teristikalariga ega: 
);
(
...;
);
(
...;
);
(
);
(
2
2
2
1
1
1
n
n
n
i
i
i
х
f
y
х
f
y
х
f
y
х
f
y
=
=
=
=
 
 
Demak, ketma-ket ulangan bo‘g‘inlarning xarakteristikasi shu bo‘g‘inlarning 
statik xarakteristikalaridan aniqlanadi: 
11.3-rasm. y=F(x) funksiya egri chizig‘i 
[
] [
]
[
]
{
}
[
]
{
}
.
.
.
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
2
2
1
2
2
1
1
1
1
1
−
−
−
−
−
−
−
−
−
=
=
=
=
=
=
−
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
y
f
f
f
x
f
f
f
y
f
f
х
f
f
y
f
х
f
y
n
n
Agar tizimga kirgan bo‘g‘inlarning barcha xarakteristikalari chiziqli bo‘lsa, umumiy 
xarakteristikasi ham chiziqli bo‘ladi. Birgina bo‘g‘inning xarakteristikasi chiziqli 
bo‘lmagan bo‘lib koladi. 
Bo‘g‘inlarning parallel ulanishida (11.3-rasm, b) bo‘g‘inlarning kirish kattaligi 
umumiy bo‘lib, chiqish kattaliklari o‘zaro algebraik qo‘shiladi. Demak, bo‘g‘inlari 
parallel qo‘shilgan tizimning statik xarakteristikasi tegishli ordinatalar statik 
xarakteristikalarining jamlanishidan aniqlanadi.