Umumiy doc

 Integral kvadratik baholash. K vaznli
dt
d
ϕ
hosilani kiritish o‘tish 
jarayoni tezligining rostlash sifatiga ko‘rsatgan ta’sirini e’tiborga olish imkonini 
beradi.
Istalgan ART sintezining vazifasi 
3
I
integralning eng kichik qiymatini 
ta’minlovchi shartlarni topishdan iborat. 
3
I
integralning minimumlashtirish 
xususiyati uning mukammal jarayonining eksponentasiga to‘g‘ri kelishida 
3
I
integral 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

395 
baholashning minimumi rostlash tizimida o‘tayotgan jarayonning va monoton 
ekanligidan dalolat beradi. 
 
13
.6-§. TEXNOLOGIK JARAYONNING REJIMINI STATIK 
VA DINAMIK OPTIMALLASHTIRISH 
Avtomatik boshqarish tizimlarining vazifasi o‘rinsiz ta’sirlarni bartaraf etib, 
texnologik jarayonlarning kerakli rejimlarini saqlash yoki ularni muayyan mezon 
bo‘yicha optimal olib borishdan iborat. Texnologik jarayonlarni avtomatik boshqarish 
tizimlari ishlash mezoni, muurakkablik darajasi va boshqaruv algoritmlariga ko‘ra 
uchga bo‘linadi: 
1) texnologik rejim parametrlarini stabillash tizimlari;
2)statik optimallash tizimlari; 
3) dinamik optimallash tizimlari. 
Texnologik rejim parametrlarini stabillash tizimlari. Bu tipdagi boshqarish 
tizimlari amaliy avtomatik boshqarish tajribasida keng tarqalgan. Bu tizimlar oddiy 
sanoat rostlagichlari yordamida birmuncha aniqlik darajasi bilan texnologik rejim 
parametrlarini (temperatura, bosim, sath, konsentrasiya va boshqalar) stabillash 
vazifasini bajaradi. Stabillash tizimlarining mezonini matematik ko‘rinishda 
бер
i
i
Y
Y =
deb yozish mumkin. Ushbu mezonning aniqligi tanlangan rostlash qonuniga bog‘liq. 
Bu tipdagi tizimlarning afzalligi - standart pnevmatik yoki elektrik 
rostlagichlarda 
bajariladigan 
tizimning 
hisobi 
va 
amalga 
oshirilishining 
soddaligidadir. Stabillash tizimlarining kamchiligi shundaki, ular kirish parametrlari, 
masalan, yuk, xom ashyo ko‘rsatkichlari va boshqalar o‘zgarganida ham avvalgi 
optimal 
bo‘lmay 
qolgan 
texnologik 
rejimni saqlab turadi. Odatda, texnologik jarayonni bir rejimdan ikkinchisiga 
o‘tkazish berilgan vazifani yoki rostlagichlarning rostlanishini o‘zgartiruvchi operator 
orqali bajariladi. Jarayondagi kirish o‘zgaruvchilari juda tez o‘zgarsa, operator 
jarayonni bir rejimdan ikkinchisiga o‘tkazishga ulgurmaydi yoki bu o‘tkazish optimal 
bo‘lmagan 
tarzda 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

396 
bajariladi, natijada jarayonning davom etishi uchun qo‘shimcha sarflar talab qilinadi 
(masalan, xom ashyo, energiyaning ko‘p sarflanishi). Bu tizimlarning yana bir 
kamchiligi avtomat rostlagichlar g‘alayonlanishlarni optimal bo‘lmagan rejimda 
qayta ishlashi, ularning rostlanishi o‘zgarganda esa texnologik jarayonni bir rejimdan 
ikkinchisiga 
optimal 
bo‘lmagan 
tarzda o‘tkazishdir. 
Statik optimallash tizimlari. Bu turdagi texnologik jarayonlarni boshqarish 
tizimlari ob’ektning kirish o‘zgaruvchilari shartlarining o‘zgarishida davriy statik
optimallashni bajarishga imkon beradi, ular kimyo va oziq-ovqat sanoatida keng 
qo‘llanilmoqda. 
Kirish parametrlarining turli qiymatlari bo‘lmagan dasturlash usuli orqali 
boshqarishni yo‘li bilan ishlash mezonining maksimumi aniqlanadi: 
)
,
,
(