Umumiy gigiyena va ekologiya

Maktab ustaxonasining har bir xonasi 18–20 o‘quvchiga mo‘l-
jallangan bo‘lib, sathi 66–70 m, har qaysi o‘quvchiga 3,0–3,3
m
2
 dan to‘g‘ri kelishi kerak.
Duradgorlik, temirchilik ustaxonalari dastgohlar bilan jihozla-
nadi.  Dastgohlar  ustaxonada  2–3  qator  qilib  joylashtiriladi,
qatorlar  o‘rtasidagi  oraliq  120  sm  dan,  dastgohlar  orasidagi
masofa esa 80 sm dan kam bo‘lmasligi kerak.
Dastgohlarning kengligi 75 sm dan kam bo‘lmasligi, balandligi
esa  o‘quvchilarning  bo‘yiga  mos  bo‘lishi  lozim.  Duradgorlik
dastgohlarining  balandligi  quyidagicha  bo‘ladi:  o‘quvchining
bo‘yi 120–127 sm bo‘lsa, dastgoh balandligi 65,5 sm, bo‘yi 129–
133  sm  bo‘lsa,  dastgoh  –  70,5  sm,  bo‘yi  134–141  sm  bo‘lsa,
dastgoh – 77,5 sm bo‘lishi kerak.
Temirchilik  ustaxonasida  esa  o‘quvchi  bo‘yi  120–127  sm
bo‘lsa,  dastgoh  75,7  sm,  bo‘yi  128–133  sm  bo‘lsa,  dastgoh  –
80,5 sm, bo‘yi 134–141 sm bo‘lsa, dastgoh  88 sm bo‘lishi lozim.
O‘quvchining bo‘yi juda ðast bo‘lsa, uning oyog‘i ostiga taxtadan
zinacha yasab beriladi.
Ustaxonada texnika xavfsizligi choralari ko‘rilgan bo‘lishi ke-
rak.  Ishlagan  ðaytda  yog‘och,  temir,  tunuka  ðarchalari  o‘quv-
chini  shikastlamasligi  uchun  uning  ishlayotgan  joyi  bir  metr
balandlikdagi mayda sim ðanjara bilan to‘sib qo‘yiladi. Ustaxo-
naga elektr asboblar xavfsizlik qoidalariga binoan juda ehtiyotlik
bilan chegaralab joylangan, elektr toki ulaydigan knoðka sathidan
3–5  mm  chuqurlikda,  ajratuvchi  knoðka  esa  tekislik  sathidan
3–5 mm ko‘tarib joylashtiriladi.
Elektr  asboblarning  xavfli  qismlari  to‘sib  qo‘yiladi,  qolgan
qismlari yashil bo‘yoq bilan bo‘yaladi.
Ustaxonani tozalash ðaytida elektr asboblari tokdan uziladi,
chiqindi, axlat, changni tozalash uchun uzun dastali ilgak cho‘tka
va boshqa asboblardan fovdalaniladi. Mashg‘ulot vaqtida mehnat

238
darsi  o‘qituvchisi  va  o‘quvchilar  korjomada  (qo‘lqoð,  himoya
ko‘zoynagi, bosh kiyim va h.k. bilan) ishlashlari kerak.
O‘quvchi dam olishi uchun uning ishlab turgan joyida qulay-
lashtirilgan,  ya’ni  ochib-yoðiladigan  kursi,  buyumlarni  qo‘yish
uchun  tumbochka  yoki  kichkina  shkafcha  bo‘lishi  kerak.
O‘quvchilar  ustaxonada  ishlash  texnik  xavfsizligi  qoidalari,  ish
tartibi  bilan  ham  tanishtiriladi.  Ustaxonada  aðtechka  bo‘lishi
shart. Vaqt-vaqti bilan dorilarni yangilab to‘ldirib turish lozim.
O‘quvchilar  o‘z-o‘ziga  va  bir-biriga  birinchi  tibbiy  yordam
ko‘rsatish qoidasi bilan tanish bo‘lishlari kerak.
9.9-§. YOZGI DAM OLISH OROMGOHLARIGA
QO‘YILADIGAN GIGIYENIK TALABLAR
Sog‘lomlashtirish  tadbirlari  sistemasida  bolalar  oromgohlari
muhim rol o‘ynaydi.
Ikki tiðdagi oromgoh farq qilinadi: 1) bitta drujinali – o‘rinlar
soni 400 dan ortiq bo‘lmagan alohida oromgoh; 2) ikki va undan
ortiq drujinali – o‘rinlar soni ko‘ði bilan 1600 bo‘lgan bolalar
oromgohi.
Oromgohlarda bolalar yoshiga qarab quyidagi yosh guruhlari
ajratiladi: 7–8 yashar bolalar uchun (25–30 nafar bola), 2-kichik
guruh uchun otryadlar (10–12 yashar 35–40 nafar bola) va katta
guruhlar uchun (13–15 yashar  35–40 nafar bola).
1600 bolaga mo‘ljallangan bolalar oromgohlari uchastkasining
maydoni bir kishiga 200 m
2
; 400, 800 va 1600 bolaga mo‘ljal-
langani tegishlicha – 175,150 va 135 m
2
 ni tashkil etishi kerak.
Oromgohlar uchun uchastka suv bilan yaxshi ta’minlanadigan
manbaga  yaqin  joydan  ajratiladi.  Uchastka  dov-daraxtlar  bilan
o‘rab olinadi.
Dov-daraxtlar  ekiladigan  umumiy  maydon  kamida  50%  ni
tashkil  etishi  kerak.  Uchastkadagi  qurilishlar  ko‘ði  bilan  15%
maydonni egallashi lozim. Imoratlarni ðavilon sistemasida qurish
tavsiya  etiladi.  Yotoq  binolari  oralig‘i  sanitariya  nuqtayi  naza-
ridan kamida 25 m, yotoq binolari bilan oshxona oralig‘i 30 m
bo‘lishi  kerak.  Hovlidagi  hojatxona  bilan  yotoqxona  oralig‘i
kamida 25–50 m, oshxonadan kamida 50 m bo‘lishi zarur.
Oromgoh uchastka bolalar, sðort maydonchalari, meditsina,
yordamchi xo‘jalik zonalariga bo‘linadi va bolalar kiradigan asosiy
yo‘l hamda xo‘jalik ehtiyojlari uchun alohida yo‘l ajratiladi.

239
Bolalar zonasida yotoq binolari, har xil o‘yinlar o‘tkaziladigan
maydonchalar, «Jonli burchak», yuz-qo‘l yuviladigan joy va ho-
jatxona bo‘ladi. Ertalabki saflanish sðort maydonchalari, oshxona,
gulxan  uchun  joy  ajratish  ko‘zda  tutiladi.  Meditsina  zonasi
(izolator va meditsina ðunkti) bolalar o‘ynab yuradigan joydan
olisroqqa quriladi va dov-daraxtlar bilan o‘rab olinadi.
Yordamchi  zonada  ma’muriy  bino,  xodimlar  uchun  kvarti-
ralar, yotoqxonalar va boshqa binolar bo‘ladi. Xo‘jalik zonasida
dushxona, oshxona, kirxona, qozonxona va boshqalar quriladi.
Yotoqxonaga  ko‘ði  bilan  10  bola  (bir  zveno)  yotqiziladi.
Yotadigan  xonaning  maydoni  yozda  foydalaniladigan  binolar
uchun  bir  o‘ringa  3,5  m
2
  va  qishin-yozin  foydalaniladigan
binolar  uchun  4  m
2
  hisobida  normalanadi.  Karavotlar  oralig‘i
kamida  0,4–0,5  m,  karavot  qatorlari  oralig‘i  esa  1  m  bo‘lishi
lozim.
Janubiy tumanlar va o‘rta mintaqada katta yoshdagi bolalar
uchun balandlikdagi quruq joyga yotoq ðalatka tiklash mumkin.
Palatkalar oralig‘i 2,5 m, qatorlar oralig‘i 3–5 m bo‘lishi lozim.
Palatkalarning  uzun  tomoni  janubga,  qisqa  tomoni  shimolga
qaratib  quriladi,  bunda  qulay  mikroiqlim  sharoiti  yaratiladi.
Yotoq binolari vestibyulida kiyim-bosh va ðoyabzalni quritish
va chamadonlarni saqlash uchun xona bo‘lishi ko‘zda tutiladi.
Yuz-qo‘l yuviladigan xonalarda 8 bolaga 1 jo‘mrak hisobida
umivalnik, 12 bolaga 1 ta vanna hisobida oyoq vannalari o‘rnatib,
tokchalar qilib, ilgaklar qoqib qo‘yiladi. Qiz bolalarning shaxsiy
gigiyena kabineti ikkita otryadga (4 m
2
) mo‘ljallanadi.
Oshxona  (ovqatlanadigan  zal)  normada  bir  o‘ringa  0,9  m
2
hisobidan olinadi. Bino ichiga yoki uning hududida umivalnik
o‘rnatiladi. Tibbiy ðunktga vrach kabineti, tish vrachi kabineti,
muolaja xonasi, kutish xonasi (ayvoncha bo‘lishi ham mumkin)
kiradi. Izolatorda tashqaridan kiriladigan alohida eshigi bo‘lgan
boks tiðidagi ðalatalar, yuqumli kasallar uchun ðalatalar, muolaja
xonasi, shlyuzdagi hojatxona, vanna xonasi, xodimlar uchun va
ovqat isitish xonalari bo‘ladi.
Oromgohni  suv  bilan  ta’minlashga  alohida  e’tibor  beriladi.
Suv sifati ichimlik suviga qo‘yiladigan sanitariya-gigiyena talab-
lariga javob berishi kerak. Isitilmaydigan lagerlarda suv miqdori
bir o‘ringa 100 1/ sutkani  tashkil etishi zarur.
Kanalizatsiya  bo‘lmaganda  hovlilarda  suv  o‘tkazmaydigan
o‘ralar qazib, hojatxonalar qurishga ruxsat etiladi.

240
Izolator,  qorovulxona,  albatta,  markaziy  sistemadan  yoki
ðechka  yoqib  isitilishi  kerak.  Yozning  issiq  oylarida  o‘rtacha
oylik harorat 10–14° C dan oshmaydigan iqlim zonalarida kichik
yosh bolalar guruhi yotadigan  xonalar ham isitiladi.
Bolalar  oromgohlarining  kundalik  rejimida  bolalar  va
o‘smirlarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda kun-
duzi uxlash, ijtimoiy mehnat faoliyatini to‘g‘ri tashkil etish,
bo‘sh vaqt, tabiatning tabiiy omillaridan foydalanish ko‘zda
tutiladi.
9.10-§. MAKTABLAR VA YOZGI BOLALAR
OROMGOHLARIDA BOLALARGA GIGIYENIK
TARBIYA BERISH HAMDA GIGIYENA
ASOSLARINI  O‘RGATISH
O‘quvchilarga  gigiyenik  tarbiya  berish  va  ularga  gigiyena
asoslarini  o‘rgatish  bizning  mamlakatimizda  davlat  xarakteriga
ega. Maktab va o‘quv yurtlarining o‘quvchilari «yosh shifokor»
to‘garaklari,  klublar,  salomatlik  universitetlarida  (yuqori  sinf
o‘quvchilari  uchun)  gigiyena  bilimlarini  egallaydilar  va  baxtsiz
hodisalar sodir bo‘lganda birinchi yordam berishni o‘rganadilar.
Bolalarda gigiyena ko‘nikmalarini tarbiyalash bilan ðedagog-
lar,  bolalar  va  o‘smirlar  muassasalariga  xizmat  ko‘rsatadigan
tibbiyot xodimlari shug‘ullanadilar. Tibbiyot xodimlari tarbiya-
chilar va o‘qituvchilar gigiyenaning turli masalalariga oid metodik
va ilmiy-ommaboð adabiyotlar bilan ta’minlanishlari zarur. Bu
ishda Salomatlik markazi va DSENM yordam beradi.
Maktabda gigiyenik tarbiya berish va o‘qitish maktab dastu-
riga  kiritilgan  gigiyena  asoslari  darslarida  izchil  va  muntazam
dars  o‘tishni,  shuningdek  o‘quvchilarni  gigiyenik  tarbiyalash
bo‘yicha sinfdan va maktabdan tashqari ishlar olib borishni o‘z
ichiga  oladi.
Gigiyenik tayyorgarlik dasturi bilim berishni asta-sekin chu-
qurlashtirib va kengaytirib borishni ko‘zda tutadi.
Boshlang‘ich  (1–3)  sinflarda  maktabgacha  yoshda  olingan
bilim  mustahkamlanadi.  Bolalarga  sog‘liqni  va  yuqori  mehnat
qobiliyatini  saqlash  uchun  ertalabki  badantarbiya  va  chiniq-
tiruvchi muolajalarning ahamiyati tushuntiriladi. Qaddi-qomatni
to‘g‘ri tutishga o‘rganish masalalari, kundalik rejimga faol dam
olishni,  ochiq  havoda  sðort  o‘yinlari  va  serharakat  o‘yinlar

241
o‘ynashni kiritishning ahamiyatiga katta e’tibor beriladi. Bolalar
ko‘cha  harakati  qoidalarini  o‘rganishadi.  O‘quvchilarni  shaxsiy
gigiyena  qoidalari  bilan  tanishtiriladi  va  qo‘lni  qanday  yuvish,
tishni qanday tozalash, uyda ish joyini qanday tashkil etish va
boshqalar  ko‘rsatiladi.  Tushintirishda  iloji  boricha  ko‘rgazmali
qurollar  ko‘rsatib  boriladi.  Bu  ma’lumotlarni  o‘qituvchilar
fizkultura muallimlari, shuningdek maktabning sanitariya faniga
kirgan  yuqori  sinf  o‘quvchilari  beradilar.
4–7-sinflarda  boshlang‘ich  maktablarda  olingan  bilim  va
ko‘nikmalar  mustahkamlanadi.
Botanika,  zoologiya,  anatomiya  va  fiziologiya  fanlarini
o‘rganishda gigiyena bilan ancha mukammal tanishtiriladi. Bota-
nika  darsida  o‘qituvchi  atrof-muhitni  muhofaza  qilish  uchun
shaharlar  va  qishloqlarni  ko‘kalamzorlashtirishning  ahamiyati
to‘g‘risida  so‘zlab  beradi,  shaxsiy  va  jamoat  gigiyenasiga  amal
qilinishi muhimligini aniq ko‘rsatib beradi, har xil kasalliklarning
qo‘zg‘atuvchilari va shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilinma-
ganda kasallik kelib chiqishi ehtimoli borligi to‘g‘risida so‘zlab
beradi.
«Odam anatomiyasi va fiziologiyasi» kursida odam organiz-
mining  tuzilishi  va  hayot  faoliyati  to‘g‘risida  dastlabki  bilim
beriladi.  O‘quvchilar  organizmning  turli  sistemalari  (mushak,
yurak-tomir va boshqalar) hamda ularning to‘g‘ri rivojlanishiga
imkon  beradigan  gigiyena  sharoitlarini  o‘rganadilar.
Jinsiy tarbiya gigiyenasi muhim ahamiyatga ega. Jinsiy tarbiya
jins  va  yoshni  hisobga  olgan  holda  vrach  va  o‘qituvchi  bilan
birgalikda  alohida-alohida  o‘tkaziladi.
O‘qituvchilar va tarbiyachilar qiz va o‘g‘il bolalarning ðreðu-
bertal va ðubertat yoshda anatomik-fiziologik rivojlanish xususi-
yatlarini,  organizmning  fiziologik  va  ðsixologik  xususiyatlarini,
balog‘atga yetish davrida o‘quv mashg‘ulotlari va shaxsiy gigiyena
rejimini tashkil etishni bilishlari zarur.
Maktablar,  internat-maktablar  va  bolalar  oromgohlarining
rahbarlari mazkur muassasalarda qiz bolalarning oddiy gigiyena
qoidalarini  bajarishlariga  imkon  berish  uchun  zarur  sanitariya-
gigiyena  sharoitlarini  yaratib  berishlari  shart.
O‘qituvchi gigiyena ilmi va ko‘nikmasiga o‘rgatish bilan birga
dasturlardan tashqari suhbatlar va eðidemiyaga qarshi tadbirlar
(tozalikni  ko‘zdan  kechirish,  hasharotlarga  qarshi  kurashish  va
boshqalar)  o‘tkazadi.
16 – M.A.  Azizov

242
Mehnat tarbiyasi va ijtimoiy foydali mehnat bo‘yicha dastur-
larda  o‘quvchilar  mehnat  oðeratsiyalari  (arralash,  randalash,
metallni  kesish,  hayvonlarni  boqish)  ni  o‘zlashtirishda  mehnat
gigiyenasi  va  xavfsizlik  texnikasidan  ma’lumot  olishadi.  Qiz
bolalar  ro‘zg‘or  tutish  darsida  ovqat  ðishirishga  qo‘yiladigan
gigiyena  talablari  bilan  tanishadilar.
Gigiyenik  tarbiya  sistemasida  o‘quvchilarning  sanitariya
jihatdan  tashabbuskorligini  tashkil  etish  muhim  ahamiyatga
ega,  buning  uchun  har  bir  maktabda  umumiy  va  sinf  sani-
tariya  (ðost)  joylari,  shuningdek,  maktab  sanitariya  druji-
nasi  tuziladi.
Umummaktab sanitariya ðosti maktabning sanitariya holatini
shuningdek,  o‘quvchilar  tomonidan  shaxsiy  gigiyena  qoidala-
rining  bajarilishini  kuzatib  boradi,  sog‘lomlashtirish  tadbirlari
o‘tkazishda maktabning tibbiyot xodimiga yordam beradi, baxtsiz
hodisalar  ro‘y  berganda  birinchi  yordam  ko‘rsatadi,  biror
o‘quvchi  kasal  bo‘lib  qolganda  va  sanitariya  holati  buzilganda
bu haqda vrachga xabar beradi.
Sinf  sanitariya  ðostlari  sinfning  tozaligi,  uning  shamollatib
turilishi, shaxsiy gigiyena qoidalarining bajarilishini kuzatib bora-
di,  o‘quvchilar  orasida  sanitariya-oqartuv  ishlari  olib  borishda
yordam  beradi.
Maktab sanitariya drujinasi yuqori sinf o‘quvchilaridan tashkil
etilib, vrach tomonidan tayyorlanadi. Maktab sanitariya druji-
nasining  shaxsiy  tarkibi  sinf  sanitariya  ðostlariga  yordam
beradi, maktabni ko‘kalamzorlashtirishda, turistik sayohatlarda
ishtirok  etadi,  maktabda  sanitariya-sog‘lomlashtirish  va
ðrofilaktika  ishlari,  suhbatlar  o‘tkazadi,  sinflar  va  sanitariya
ðostlari  o‘rtasida  sanitariya  ko‘rsatkichlari  bo‘yicha
musobaqalar  tashkil  etadi.
Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar tomonidan shaxsiy gigiye-
na qoidalarining bajarilishi, sinfning tozaligi va uni shamollatib
turish ustidan sanitariya uchligi nazorat qilib boradi.
Maktablar meditsina xodimi o‘qituvchilar va ota-onalar bilan
sanitariya-oqartuv  ishlari  olib  borishadi.  Shu  maqsadda  vrach
o‘qituvchilar  konferensiyalari,  ota-onalar  majlislarida  o‘quv-
chilarning sog‘lig‘ini muhofaza qilishning muhim masalalari bo‘-
yicha  ma’ruzalar  qiladi,  bolalar  sog‘lig‘ini  muhofaza  qilishga
yordam beradigan kengash tashkil etadi, unga vrachdan tashqari
o‘qituvchilar,  ota-onalar  kiradilar.

243
Maktab  vrachi  va  tibbiyot  hamshirasi  gigiyenik  tarbiya  va
sanitariya  maorifi  bo‘yicha  o‘tkazilgan  ishlarni  hisobga  olib
borishi  kerak,  o‘quv  yili  davomida  o‘tkazilgan  bunday  ishlar
yakuni  bo‘yicha  vrach  maktab  ðedagoglar  kengashi  va  bolalar
ðoliklinikasida  hisobot  beradi.
9.11-§. GIMNAZIYA, LITSEY, AKADEMIK LITSEY
VA  KASB-HUNAR
KOLLEJLARIGA  QO‘YILADIGAN  GIGIYENIK
TALABLAR
(qurilish me’yorlari va qoidalari QMQ 2.08.02. –1996)
O‘rta maxsus, kasb-hunar hamda oliy o‘quv yurtlari tegishli
vazirliklar va idoralar toðshirig‘i bo‘yicha maxsus loyiha asosida
shahar  va  kasabalarga  joylashtiriladi.  Bu  o‘quv  yurtlaridagi
o‘qituvchilar va xizmatchilar soni shahar guruhiga kiradi.
Turli  ko‘rinishdagi  o‘quv  yurtlari  uchun  yer  uchastkalari
o‘quvchilar  va  talabalar  soniga  qarab  ajratiladi.  O‘rta  maxsus
o‘quv  yurtlari  uchastkalari  qayta  tiklash  joylari  sharoitida  50%
gacha qisqartirilishi mumkin. Qishloq xo‘jalik yo‘nalishidagi yer
uchastkalari  maydonlarini  joylashtirish  qishloq  joylarda  50%
gacha  ko‘ðaytiriladi.
O‘quv  yurtlarini  kooðerativ  joylashtirishga  uchastkalarni
qisqartirish tavsiya etiladi. O‘rta maxsus o‘quv yurtlarida 1500
dan  2000  gacha  o‘quvchilar  bo‘lganda  10%  ga,  2000  dan
ortganda 20–30% ga, oliy o‘quv yurtlari 20% ga qisqartiriladi
(7-jadval).
7-jadval
i
r
a
l
t
r
u
y
v
u
q
‘
O
i
r
a
l
t
r
u
y
v
u
q
‘
O
i
r
a
l
t
r
u
y
v
u
q
‘
O
i
r
a
l
t
r
u
y
v
u
q
‘
O
i
r
a
l
t
r
u
y
v
u
q
‘
O
i
n
o
s
r
a
li
h
c
v
u
q
‘
O
i
n
o
s
r
a
li
h
c
v
u
q
‘
O
i
n
o
s
r
a
li
h
c
v
u
q
‘
O
i
n
o
s
r
a
li
h
c
v
u
q
‘
O
i
n
o
s
r
a
li
h
c
v
u
q
‘
O
r
e
y
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
r
i
B
r
e
y
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
r
i
B
r
e
y
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
r
i
B
r
e
y
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
r
i
B
r
e
y
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
r
i
B
m
,
i
n
o
d
y
a
m
22222
v
u
q
‘
o
s
u
s
x
a
m
a
t
r
‘
O
i
r
a
lt
r
u
y
a
h
c
a
g
0
0
3
0
0
9
–
1
0
3
0
0
6
1
–
0
0
9
5
7
5
6
–
0
5
0
4
–
0
3
r
a
l
a
b
a
l
a
T
i
r
a
l
y
o
j
i
r
a
l
a
n
o
x
q
o
t
o
y
0
2
–
5
1

244
Jamoat binolarining qavatliligi. 8-jadval.
(qurilish me’yorlari va qoidalari QMQ 2.08.02. 1996-yil.)
8-jadval
r
a
l
a
n
o
X
r
a
l
a
n
o
X
r
a
l
a
n
o
X
r
a
l
a
n
o
X
r
a
l
a
n
o
X
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
1
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
1
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
1
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
1
n
a
g
n
a
ll
a
jl
‘
o
m
a
g
i
h
c
v
u
q
‘
o
1
m
,
n
o
d
y
a
m
22222
)
a
d
i
m
a
k
(
)
a
d
i
m
a
k
(
)
a
d
i
m
a
k
(
)
a
d
i
m
a
k
(
)
a
d
i
m
a
k
(
a
d
r
a
lj
e
ll
o
k
a
v
y
e
s
ti
l
,
a
y
i
z
a
n
m
i
G
4
,
2
-
z
i
h
c
,
r
a
l
a
y
i
r
o
t
a
r
o
b
a
l
a
h
c
i
y
‘
o
b
r
a
l
n
a
f
y
ii
b
a
T
a
v
a
y
i
z
a
n
m
i
g
:i
r
a
lt
e
n
i
b
a
k
m
s
a
r
a
v
k
il
i
h
c
a
m
a
d
r
a
lj
e
ll
o
k
9
,
2
it
e
n
i
b
a
k
i
s
a
k
i
n
x
e
t
h
s
a
l
b
o
s
i
h
a
k
it
a
m
r
o
f
n
I
)
a
g
i
y
o
j
h
s
i
1
i
g
a
d
y
e
l
p
s
i
d
(
0
,
6
i
r
a
lt
e
n
i
b
a
k
n
o
f
o
g
n
i
L
4
,
2
3.  O‘quv  yurtlaridagi  kutubxona:  qiroatxona,  kitob  saqla-
nadigan  xona,  darsliklarni  saqlash  va  ta’mirlash  xonalarini  o‘z
ichiga  olishi  kerak.  Kutubxonalar  maydoni  vazifasiga  ko‘ra
1 o‘quvchiga kamida 0,3 m
2
 bo‘lishi kerak.
4.  O‘quv  yurtlarining  oshxonalarida  ovqatlanish  zalining
maydonini zaldagi o‘rinlar soniga qarab, zaldagi 1 o‘rin hisobidan
kelib  chiqqan  holda  qabul  qilinadi:  80  ta  o‘ringacha  kamida
0,75 m
2
, 80 dan ortiq o‘rinda esa 0,65 m
2
 bo‘lishi kerak.
5. 50 o‘rinlik, audiovizual o‘quv vositalari va 75 o‘rinli katta
o‘lchamli asbob-uskunalar bilan jihozlangan auditoriya va labo-
ratoriyalar,  shuningdek  ikki  yarusli  stellajlar  va  o‘quv  ishlab
chiqarish binolarining balandligi kamida 4,2 m bo‘lishi kerak.
r
/
Ò r
/
Ò r
/
Ò r
/
Ò r
/
Ò
i
r
u
t
r
a
l
t
a
r
o
m
I
i
r
u
t
r
a
l
t
a
r
o
m
I
i
r
u
t
r
a
l
t
a
r
o
m
I
i