Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

29-rasm. Parchinli ulanish jarayonining kеtma-kеtligi.
а
b
c
d
e
28-rasm. Parchin mixlar turlari: а) yarim yumaloq kallakli; b) yashirin 
kallakli; c) yarim yashirin kallakli; d) yassi kallakli; e) konussimon 
kallakli; 1
–
par 
chin mix sterjeni; 2
–
yuqori kallak; 3
–
yopish kallagi.
2
3
1

---

35
Teshik ochilgandan keyin unga parchin o‘tqaziladi va uchi 
past tomonidan tiraladi (29-rasm, b). Bolg‘a bilan urib, de-
tallar bir-biriga tortuvchi yordamida qisiladi (29-rasm, d). 
Sterjenning chiqib qolgan joylarini bolg‘a bilan urib, chiqqan 
joylari yassilanadi. Asta-sekin zarblar qattiqlashtiriladi (29-
rasm, e) va siquvchi asbob yordamida kerakli shaklga keltiri-
ladi (29-rasm, f).
Mеtallga ishlov bеrishda qo‘llaniladigan xalq 
hunarmandchiligi elеmеntlari 
Xalq hunarmandchiligi asosida mеtallarga badiiy ishlov 
bеrish mexanik usulda (o‘ymakorlik, zarb qilish) hamda hi-
moyalovchi bezak qatlami bilan qoplash (sirlash, zarhallash, 
kumush bilan hallash)usullari bilan amalga oshiriladi.
Qadimdan 
kandakorlik metallarga badiiy ishlov berishning 
keng tarqalgan usullaridan biri hisoblangan. O‘ymakorlikda 
muayyan shakllar va naqshlar zagotovkaga o‘yib tushiriladi. 
Zarb qilish – buyumga sovuq holida ishlov berish, ya’ni 
shtamp yoki o‘yma tasvirga bolg‘a bilan zarb berish yo‘li 
bilan bo‘rtma tasvir hosil qilish jarayoni. Zarb qilish mexa-
nizatsiyalashtirilgan yoki qo‘lda ishlov berish orqali amalga 
oshirilishi mumkin. Zarb qilinadigan material sifatida, odatda, 
oltin, kumush, mis, aluminiy kabi metallardan foydalaniladi.