Umumiy pedagogika o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan darslik

Elementar matematik bilim va ko‘nikmalar bosqichida 
bola: 
– 
son-sanoq va hisoblashga oid bilimlarini namoyon qilishi; 
– 
predmetlarni toifalash, guruhlash va tartib bo‘yicha 
joylashtirish qobiliyatini namoyon qilishi lozim. 
Atrof-muhit to‘g‘risidagi bilimlar bosqichida bola: 
– 
jonli va jonsiz tabiatni kuzatishi va ta’riflay olishi; 
– 
inson tana a’zolarini bilishi lozim. 
Ijod bosqichida bola: 
– 
turli tovush va ovozlarni farqlay olishi;
– 
tovushlarni balandligi va tembriga ko‘ra farqlay olishi; 
– 
jamoa bo‘lib musiqiy faoliyatlarda ishtirok etishga qiziqish 
bildirishi; 
– 
cholg‘ularda chalish malakalarini namoyon etishi; 
– 
amaliy faoliyatda ishtirok etishga qiziqish bildirishi lozim. 
V. Maktabgacha yoshdagi bolalarning psixologik 
xususiyatlari 
2 yoshgacha bo‘lgan bolalarning psixologik xususiyatlari: 
– 
fikrlash - ko‘rgazmali-harakatli tafakkur; 
– 
nutq - nutqni tushunish va uzuq-yuluq ovozlar; 
– 
ixtiyoriy bilish jarayoni - ixtiyorsiz diqqat va xotira; 
– 
fiziologik sezgirlik - katta yoshdagilarning ta’siriga 
nisbatan yuqori sezgirlik; 

---

37 
– 
bilish obyektlari - atrofidagi predmetlar va o‘zidan katta 
yoshdagilar; 
– 
bilish usullari - sezish (ko‘rish, eshitish, ta’m bilish); 
– 
muvaffaqiyatli o‘zlashtirish shartlari - bolaga nisbatan 
mehribon bo‘lish va muloqot qilish; 
– 
muloqot yuritish shakli - bevosita hissiy muloqot; 
– 
tengdoshlari bilan munosabatlar - qiziqish mavjud emas; 
– 
katta yoshdagilar bilan munosabatlar - fiziologik va 
himoyalanish ehtiyojlarini qondirish manbai; 
– 
nizolar mavjudligi - tengdoshlari bilan; 
– 
his-hayajonlar - ekspressiv imo-ishoralar orqali; 
– 
o‘yin faoliyati - turli predmetlarni o‘ynaydi. 
2 yoshdan 3 yoshgacha bo‘lgan bolalarning psixologik 
xususiyatlari: 
– 
fikrlash - ko‘rgazmali-harakatli tafakkur; 
– 
nutq - so‘z birikmalari va fe’llarni tushunadi; 
– 
ixtiyoriy bilish jarayoni - ixtiyorsiz diqqat va xotira; 
– 
fiziologik sezgirlik - noqulaylikka nisbatan yuqori sezgirlik; 
– 
bilish obyektlari - turli predmetlar va ularning ichki tuzilishi; 
– 
bilish usullari - predmetlardan turli maqsadlarda foyda-
lanish, ularni qismlarga ajratish va yig‘ish; 
– 
muvaffaqiyatli o‘zlashtirish shartlari - rivojlantiruvchi 
muhitning turli-tumanligi bolaga nisbatan mehribon bo‘lish va 
muloqot qilish; 
– 
muloqot yuritish shakli - vaziyatli shaxsiy muloqot; 
– 
tengdoshlari bilan munosabatlar - qiziqish kam; 
– 
katta yoshdagilar bilan munosabatlar - himoyalanish, 
erkalanish va yordam berish manbai; 
– 
nizolar mavjudligi - katta yoshdagilar bilan ("men - o‘zim" 
tamoyili); 
– 
his-hayajonlar - kuchli his-tuyg‘uli, keskin o‘zgarishlar; 
– 
o‘yin faoliyati - turli predmetlarni o‘ynaydi, shuningdek 
tengdoshlari bilan o‘ynaydi. 
3 yoshdan 4 yoshgacha bo‘lgan bolalarning psixologik 
xususiyatlari: 

---

38 
– 
fikrlash - ko‘rgazmali-obrazli tafakkur; 
– 
nutq - ravon nutq shakllanadi va sifatlarni tushuna boshlaydi;