Umumiy psixologiya fanining predmeti

Vilgelm Vundt tomonidan birinchi psixologik laboratoriya tashkil etilib, unda ilmiy 
asosda turli tajribalar o‘tkazish boshlangandan keyin mustaqil fan sifatida tan 
olingan.
Psixologiyaning paydo bo‘lishi va fan sifatida e’tirof etilishida biologik, 
ijtimoiy, bixevioristik (xulqga ko‘ra), kognitiv, psixoanalitik, gumanistik, sotsial-
psixologik yo‘nalishlar va ularning asoschilari bayon etilgan.
(Godfrua J. Chto takoe 
psixologiya: V 2-x t. T.1. Per. s frans. M., Mir, 1992. -496 s. 57-80-b.) 
Rossiyalik psixolog olim R.S.Nemov uch jilddan iborat “Psixologiya” 
kitobida psixologiya atamasi 16-asrda birinchi marta qo‘llanilganligini, ong va 
o‘zini kuzatish tufayli inson o‘zidagi psixik xolatlarni o‘rgana borganligini, 
keyinchalik insonning faoliyati sohasida shu psixik jarayonlarni o‘rganish zarurati 
yetilganligini izohlab bergan. 
(Nemov R.S. Psixologiya: Uchebnik dlya stud. 
Vuzov., Kn. 1.: 688 s. 8-12 b.) 
O‘zbek psixolog olimlari E.G‘oziev, M.Xolmuxamedov, X.Ibrohimovlarning 
“Psixologiya metodologiyasi” o‘quv qo‘llanmasida psixologiya fanining falsafa va 
tabiatshunoslik fanlari negizida paydo bo‘lganligi yetarlicha dalillar vositasida 
ko‘rsatib berilgan. E.G‘ozievning 2 jilddan iborat “Umumiy psixologiya” darsligida 
psixologiya fanining predmeti, bu fanning vujudga kelshi, asosiy sohalari va 
ularning o‘ziga xos xususiyatlari, psixologiyaning metodologiyasi va prinsiplari, 

---

faoliyat, uning tuzilishi, shaxs va uning tuzilmasi, shaxs psixikasining namoyon 
bo‘lish shakllari, shaxsning psixologik xususiyatlaridan qobiliyat, temperament, 
xarakter kabilar keng va batafsil yoritib berilgan.
 
 
 
Atrofidagi odamlarning xarakterini tushunish umidida va yoki o‘z dardlariga 
malham izlash maqsadida millionlab insonlar soxta psixologiyaga murojaat 
qiladilar. Bu yo‘lda ular radio-muloqot dasturlarida berib boriladigan maslahatlarga 
quloq tutadilar, allaqanday ruhiy kuchlar haqidagi maqolalarni o‘qiydilar, gipnoz 
yordamida chekishni tashlashni xohlovchilarning maxsus yig‘ilishlarida 
qatnashadilar, mustaqil ravishda shug‘ullanish uchun turli xil kitoblar va veb-
saytlardan tushlar ta’biri, jo‘shqin ishqiy munosabatlarning siri va baxtga eltuvchi 
yoʻl kabi mavzular haqida ma’lumot izlaydilar. Boshqa birovlar esa hayotiy 
psixologik haqiqatlardan ilholmlanib, hayrat ila savol beradilar: «Rostdan ham yangi 
tug‘ilgan chaqaloq va ona o‘rtasida ilk daqiqalarda kindik orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
aloqa bo‘ladimi? Odam ulg‘ayib, bolalikda duch kelgan jinsiy zulm haqidagi 
xotiralari «tiklangach» – o‘sha vahshiylarni javobgarlikka tortish kerak bo‘ladimi? 
Oiladagi ilk farzand boshqa farzandlarga nisbatan tirishqoqroq bo‘ladimi? 
Psixoterapiya muoalajalari davolashga qodirmi? Shu kabi savollarga duch kelganda, 
ilmsizlikdan hosil bo‘lgan fikrlar va ilmiy xulosalarni qanday qilib bir-biridan 
farqlab, ajrata olamiz? Insonlarning fikrlash, his qilish va xatti-harakati sabablarini 
tushunish uchun qanday qilib psixologiya fanidan mukammal foydalanishmiz 
mumkin? 
(David G. Myers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 48-59 
betlarda)