Universiteti d. J. Urakov, R. N. Tursunov a. A. Biykuziyev

M oddiy manbalar. Qadimgi Yunoniston yodgorliklari asosan 
yer ostida joylashgan. Bir nechta tosh binolami hisobga olmaganda 
asosan ibodatxonalar yer ostidan qazib o‘rganilgan. Yunoniston 
tuprog‘i buyumlami saqlanishi uchun qulay bo‘lmaganligi sababli 
ko‘p topilmalarga zarar yetganligini kuzatish mumkin. Shu boisdan 
yog‘och, mato va teridan yasalgan eksponatlar juda kam uchraydi. 
Saqlanib qolgan metall buyumlar orasida: oltin va kumush buyumlar 
yaxshi darajada; bronza qisman, o ‘z o ‘mida, temir buyumlar esa 
korroziyaga uchragan holda topilgan. Yana bir turkumdagi yaxshi 
saqlangan moddiy buyumlar sirasiga yuqori olovda pishiriladigan 
sopol terrakotalar kiradi. Sopol qadimda ko‘plab maqsadlarda, 
xususan, haykallar va yodgorliklarda, lekin ko‘p hollarda xo‘jalikda 
ishlatilgan bo‘lib, asosan qabrlar va boshqa joylardan topilgan. Ushbu 
idishlar asosida arxeologlar Yunonistonnning siyosiy tarixigacha va 
uning ilk tarixi xronologiyasini tuzib chiqib, ulami tarixiy sanalarga 
aylantirish imkoniyatini yaratgan. Bu davrga oid moddiy yodgorliklar 
Knoss, 
Fest, 
M iken va Pilos 
hamda Peloponnesdagi 
saroy 
qazishmalari natijasida topilgan. Eng ko‘p m a’lumotlar Lema 
(Shimoliy Peloponnes) va Rafina (Attika) manzilgohlaridan qazib 
o ‘rganilgan. Ushbu manzilgohlar miloddan avvalgi uchinchi ming 
yillik oxirlariga mansub bo‘lib, undan bronzadan yasalgan mehnat 
qurollari va xo‘jalik buYumlari topilgan. Shuningdek, Axey qabilalari 
yashagan qishloqlar qoldig‘i Koraka (Korinf) hamda Ziguries (Miken 
yaqinida) manzilgohlarini o ‘rganishda m a’lum bo‘ldi. Shu bilan birga, 
Attika va Spartadan qadimgi qabristonlami o ‘rganilishi oqibatida 
miloddan avvalgi II ming yillik o ‘rtaIariga oid ashyoviy manbalar 
topildi.
131

---