Universiteti d. J. Urakov, R. N. Tursunov a. A. Biykuziyev

Aleksandr Makedonskiy imperiyasi. Filipp II imperiyani 
boshqara 
turib 
Makedoniyani 
Dunay 
daryosidan 
markaziy 
Yunonistongacha cho‘zilgan hududda yetakchi harbiy mamlakatga 
aylantirdi. Uning o ‘limi Osiyoga rejalashtirilgan hujumlar va barcha 
yutuqlami xavf ostiga qo‘ydi. Aleksandr III miloddan aw algi 336 
yilda otasi o ig a n vaqtda 20 yoshda edi. Bashoratchilar keyinroq uning 
hukmronjigi haqida aytgan edilar. Garchi Filippni bir nechta 
xotinlaridan merosxo‘rlari bo‘lsa ham, Aleksandrga Filippning butun 
hokimiyati merosxo‘ri sifatida qaraganlar va uning kelajagi uchun 
qattiq qayg‘urganlar. Aristotel bilan birga bir nechta yunon ustozlari 
yunon adabiyoti va madaniyatidan ta’lim bergan. Aleksandr ulardan 
bir umrlik Gomerga muhabbatni va afsonaviy ajdodlari Axill va 
Geraklning 
qahramonoliklariga 
tenglashish 
yoki 
o ‘tib 
ketish 
maqsadini oldi.
Aleksandrda, shuningdek, Filipp yo‘q paytida davlatni boshqarish 
bo‘yicha amaliy tajriba bor edi va Frakiya qo‘zg‘olonini bostirgan edi. 
U hattoki miloddan aw algi 338 yildagi Xeroneya jangida otliq 
qo‘shinlariga qo'm ondonlik qilgan edi. Shunday b o isa-d a uning 
davomchiligini hem kim kafolatlamagan edi. Filippning eng keksa 
qo‘mondoni 
Antipeyter 
Aleksandmi 
xavf-xatarlardan 
qutqarib 
hukmronlik ramzi b o ig a n Egey dengizidagi makedon qo‘shinlarini 
unga taqdim qildi.
Aleksandming shaxsiy mavqeyi imperiyaning dastlabki inqirozli 
yilida unchalik mustahkam emas edi. Bunga Filippning b a’zi 
amaldorlari 
Yunonistonni 
q o id a n
berish 
xavfi 
tufayli 
Makedoniyaning shimoliy o ik alarin i mustaqil qilishga b o ig an
harakatlari sabab b o id i.
Yunoniston Aleksandming e ’tiborini tortdi. Filippning dafn 
marosimi tugashi bilanoq, Aleksandr Filippning o'chini olish uchun 
o'zini mustaqil deb e ’lon qilgan Yunonistonning asosiy polislari Afina 
va Fivaga yurish qilishga qaror qildi. Aleksandr Makedoniyaning 
Fessaliya 
va 
K orinf 
Ligalaridagi 
gegemonligini 
tasdiqladi.
199

---

Yunonistondan qaytgan Aleksandr mil. a w . 335-yil bahorida Filipp 
o‘limidan keyin M akedoniya asoratidan qulutishga harakat qilgan 
Tirakiya va Illiriyaga qarshi yurish qildi.
Aleksandr harbiy harakatlami Danube daryosining shimoligacha 
uzaytirdi. Filipp II ning mil. a w . 339-yil Skutiyadagi g‘alabasidan 
keyin kamsitilgan Triballi Aleksandrdan xotinlari va bolalari bilan 
yashayotgan orolga omonlik so‘raydi. Qolgan Tirakiya qabilalari Geta 
va Danube orasida qolishga majbur bo‘lishdi.