Universiteti ziyamuxamedova sabohat abdullayevna bolalar gigiyenasi

NAFAS OLISH YO‘LLARI INFEKSIYASI - CHIN CHECHAK
Chin chechak o‘ta xavfli, o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, organizmning og‘ir
umumiy intoksikatsiyasi va teri hamda shilliq qavatlarda toshma toshishi bilan
xarakterlanadi. Qadim zamonda bu kasallik millionlab kishilarning yostig‘ini
quritgan. Odatda, qo‘llaniladigan dezinfeksiyalovchi eritmalar ta’sirida 30
daqiqadan keyin nobud bo‘ladi.
Epidemiologiyasi. Bunda bemor infeksiya manbai hisoblanadi. U prodroma
davrining oxiridan kasallik tugaguncha virusni yuqtirishi mumkin. Dastlabki
davrda virus nafas yo‘llari orqali ajraladi. Keyinchalik pustula o‘rnida hosil
bo‘lgan po‘stloqchalar virus saqlovchi hisoblanadi. Oqibatda virus bemor kiyimlari
va u foydalangan ro‘zg‘or anjomlari vositasida yuqishi mumkin. Hozirda
mamlakatimizda bu kasallik tugatilgan. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti
(VOZ)ning xabariga ko‘ra, 1979-yilda chin chechak dunyo miqyosida tugatildi.
Klinikasi. Kasallikning inkubatsion davri o‘rta hisobda 9-14 kun. Keyin 3-4
kun davom etadigan prodroma davri boshlanadi. To‘satdan qaltirash bilan isitma
ko‘tarilib, 39-40
o
ga etadi. Bosh og‘rishi va aylanishi, ko‘ngil aynishi va qusish
kuzatiladi. Mushaklar, bel va dumg‘aza qattiq og‘riydi. Bemorning yuzi, ko‘zi va
og‘iz shiliq qavatlari qizaradi. Ba’zan shu davda terida turli toshmalar paydo
bo‘ladi. Toshma sonning ichki yuzasiga, qorinning pastki qismiga va ko‘krakka
uchburchak shaklda toshishi xarakterli. Bir kundan so‘ng toshma asar qoldirmay
yo‘qoladi. Bu davrda gavda harorati ham normaga tushib, bemor ahvoli
yaxshilanadi. Shu davrda haqiqiy toshmalar tosha boshlaydi. Toshma dastlab bosh
va yuzda paydo bo‘ladi. Keyinchalik tana va qo‘l-oyoqlarga tarqaladi. Dastlab u
pushti rangli mayda dog‘ ko‘rinishida bo‘ladi. Bir necha soatdan keyin yiriklashib
papula hosil bo‘ladi. 2-3 kundan keyin papula ichida tiniq suyuqlik yig‘ilib
vezinkulaga aylanadi. Kasallikning 9-10-kunida vezikula ichida suyuqlik yiringlab

---

106
pustula hosil bo‘ladi. Bu davrda bemor ahvoli yanada og‘irlashib, gavda harorati

qaytadan ko‘tariladi. Toshma shilliq qavatlarga ham toshadi. Kasallikning 15-17-
kunida yiringli pufakchalar yorilib, quriy boshlaydi va po‘stloqcha hosil bo‘ladi.
Bu davrda teri qattiq qichishadi. 4-5 haftadan so‘ng po‘stloqchalar ko‘chib tusha
boshlaydi. Ularning o‘rni chuqurcha (cho‘tir) bo‘lib qoladi.