Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

asosan buddizmni, kxmerlar hinduizmni qabul qil-
ganlar. 
6. Indoneziya xalqlarining qadimgi davlatlari. Milodiy I–IV 
asr larda orollarda davlatlarning g‘arbiy (malaya), sharqiy (yava) 
guruhlari paydo bo‘ladi. G‘arbiy guruh Sumatra davlatlarini 
tashkil qiladi. Ularning ichida, ayniqsa, Markaziy Sumatra-
ning tekislik qismida Malakka yarim orolining kichik davlatlari 
boshchiligida markazlashuv jarayoni tez boradi. Bu davlatlar 
hayotida tashqi savdo, tranzit savdo (ko‘pgina ziravorlar, Ma-
lakka orollari bilan savdo qilingan) yetakchi o‘rin tutadi. Janu-
biy–Sharqiy Osiyoning bu asrlardagi dengizchilari mon-kxmer 
va indoneziyaliklar edi. Shalmaladvipa (Malakka orolining qa-
dimgi nomi) davlatlaridan eng mashhuri (II asrdan) Kataxa va 
Tambralinga edi. Ular nisbatan kuchli qo‘shinga ega bo‘lgan 

---

312
boy davlatlar bo‘lgan. Bu davlatlarda madaniy taraqqiyot da-
rajasi yuqori bo‘lib, shahar aholisi orasida sanskrit adabiyoti,
yozuv va til, hinduizm va budda diniy ta’limotlari keng tarqal-
gan. Yava va Kalimantandagi Malaya va Yava davlatlari agrar 
mamlakatlar edi. G‘arbiy Yavadagi Taruma va Mulavarma-
na davlatlari (IV–V asrlar) sun’iy sug‘orish inshootlari qurish-
ni amalga oshiradilar. Qullar, chorva va yer-mulkka xususiy 
mulkchilikni induizm kohinlari qo‘llab-quvvatlaydilar. 
Hindi-Xitoy yarim orollarining sharqiy qirg‘og‘ida Indone ziya 
tillari oilasiga mansub xalqar yashaydigan Tyampa boshdan 
kuchli dengiz flotiga ega bo‘lgan yirik savdo davlati bo‘lgan. 
Tyampa hokimlari qirg‘oq bo‘yidagi qo‘shnilarini talash bilan 
shug‘ullanar, dengizdagi o‘z qudratini muntazam namoyish qi-
lar edilar. Madaniyatda Tyampa Indoneziya dunyosiga tegishli 
bo‘lib, ko‘p hollarda ularga kxmerning ta’siri kuchli edi. Xan 
Xitoyi bilan urushlar, doimiy diplomatik va savdo aloqalari al-
mashinib turilgan.