Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Тўпниқайтарибюбориш
Гўпниилиб олишмумкинбўлмаганҳолларда (рақибнинг халақитбериши, жудақаттиқтепилганлиги, тўпга етишқийинлигиваҳ. к. сабабли) тўпқайтарибюборилади.Дарвозабоннингдарвозагакетаётгантўпйўлинитўсишдаги, тўғриданғизиллатибузатилганваюқориданузатибтуширилгантўпларни олибқолишдагиҳаракатларитўпниқайтарибюборишгакиради. Бундадарвозабонтўпниегаллаб олмайди.
Тўпнииккиқўллабҳам, бирқўллабҳамқайтарибюборилади. Биринчиприёмишончлироқ, чункибундатўсибқолувчисатҳкаттароқбўлади. Бироқиккинчиприёмдарвозабондананчанариданўтаётгантўпларниқайтарибюборишимкониниберади. Тўпнибирқўллабёкииккиқўллабқайтаришдадастлабкиватайёрловбосқичларидагиҳаракатларкўпжиҳатдантўпниюқориданваёнданилиб олишдагиҳаракатларгаўхшайди.Тўпнингҳаракатйўналишиватраекториясигамослаб, дарвозабонтаранглашган, бармоқларисалёзиқбиттақўлини екииккалақўлинитезликбилантўпқаршисигаузатади. Тўпникўпинчакафтларбиланқайтарилади. Гоҳидатўпбилаккатегибқайтади. Тўпниқайтарибюборгандадарвозаданёнтомонгайўналтириштавсияқилинади.
Дарвозабондананчанаридагитўпларнийиқилатуриббирёкииккиқўллабқайтарибюборишкерак. Бундақайтарибюборишқийинроқбўлгантўпларгабирқўлда етиб олишмумкинлигининазардатутишкерак.
Тўпҳаракатинингйўналиши, траекториясиватезлигиқандайлигигақараб, йиқилатурибтўпилишдагисингаридастлабтўптомонгаилинадидакескиндепсинилади. Тарангузатилганбирёкииккалақўлтўпқаршисигачиқиб, бирёкииккалакафтбиланёхудбирёкииккалақўлнимуштқилибтўпқайтарибюборилади. ЙАкунловчибосқичдатўпнийиқилатурибилишдагиҳаракатларгаўхшабғужанакбўлиб ергатушилади.
Тўғриданғизиллатибузатилганваюқориданузатибтуширилгантўпларнитўсибқолаётгандадарвозабонрақибўйинчиларибиланкурашдатўпнианчагинанаригақайтарибюборишикерак. Бунингучунтўпниубирёкииккалақўлинимуштқилибурибюборади.
Муштбилантўпқайтаришдазарбаберишнингиккивариантибор елкаданбошлабуришвабош ортиданбошлабуриш.
Елкаданбошлабуришнингтайёрловбосқичидадарвозабонтирсагибукилганзарбаберувчиқўлини елкаситомонтортади.
Гавданиҳамшутомонгабурилади. Зарбаберишҳаракатигавданидастлабкиҳолаттомонгабуришданбошланиб, қўлникескинтўғрилашбилантугайди. Қўлтўлатўғриланиб олгунгақадартўпмуштгатегади. Зарбабармоқларнингбиринчисуягигатўғрикелади.
Бошортиданбошлабуришучунсалбукилганқўлюқорикўтарилиб, бош орқагатортилади. Гавдаҳам орқагаегилади. Гавдабиланқўлнингкескинтўғриланишиҳисобигазарбаберилади. Тўпгаударвозабондансал олдиндапайтидабевоситазарбаберишкерак. Зарбабар^оқларнингўртасуягибиланбфилади.
Тўпнииккалақўлнимуштлабқайтарибюборишишончлироқбўладиганвазиятларҳам (масалан, тўпҳўлва оғирбўлса) учрабтуради. Зарбаберишдан олдингидастлабкиҳолат — тирсакларбукилган, мушттугилганцўлларкўкрак олдида. (Бундаҳариккаламушттугилганқўлбармоқларижуфтланиб, бир-биригатўпниқайтариш (елкаданбошлабурибтегибтуришикерак.) Тарангтутилганиккалақўлнибараваригатўғрилаб, муштларбилантўпгазарбаберилади .
Тўпнижойдатуриб, қадамташлаб, турлиҳаракатланишларданкейинваайниқсасакрабтуриббиттаёкиқўлнимуштқилибурибқайтарибюборишмумкин. Сакрабтўпқайтаришдарвозабонгабаландтўпларучунрақиббиланмуваффақиятликурашишимкониниберади.Бундабирёкииккала оёқдадепсиниб, юқорилатиб олғатомонсакралади. Учишбосқичидатайёргарликҳаракатлариқилинади. Зарбаберишҳаракатикўтарилишнингенгюқоринуқтасига етганда (ёкишундансал олдинроқ) бошланади. Ерга оёқларнисалбукибтушилади.
Тўпнингқўлдансирғанибкетишигайўлқўймасликучунбарчаҳоллардатўпгамуштнингўртақисмибиланзарбаберилишикерак.