Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

3. Ўйиндагичаққонликмалакаларинингривожланишивауларнингтактиктайёргарликбиланбоғлиқлиги. ЙОшфутболчиларнингтактиктайёргарлигидаўйин омилларинингўзаро таъсириниҳисобга олишжудамуҳимдир. Агаргапўйиндагичаққонликнингривожланишиҳамдатактиктайёргарликўртасидагибоғлиқликтўғрисидакетганпайтдаҳамуҳисобга олинади. Ўйиндагичаққонликдегандамавжудбўлгантактиктайёргарлик, жисмоний-ақлий-емоционалсифатлар, яънишуларнинг хаммасиниўйиндақўллайбилишназардатутилади.
ЙОшфутболчиларбилан олиббориладиганмашғулотлардавомидакўпинчакаттажамоалардақўлланиладиганҳаракаттизимлариватактикаусулларигатақлидқилинишини, бундаенгмухими — натижакўрсатишеканлигиникўзатамиз. Бунингнатижасидаўсмирларваўспиринжамоаларда "тозаловчиларга" дучкелишимизмумкин. Би­роқмаълумбирдаврдансўнгбушўнга олибкеладики, жамоатомонидантанлангаиўйинтизимиҳамдамуваффа-қиятлиқўлланилаётгантактик ечимларасосқилиб олинадива хартомонламатехник, тактик, жисмоний, ақлий, емоционалтайёргарликнииккинчиўрингасурибқўяди.
ЙОшфутболчиларниўргатишдатренерларулардатанланганўйинтизиминингфақатбаъзитактикавазифалариниҳалета оладиганқобилиятларниривожлантиришбиланқониқишларикеракемас. Ҳартомонламачаққонфутболчиларнитарбиялашзарур. Улармураккабшароитларгатушибқол-ганларидаўзлариниўзуйидагидекҳисқилабилишларилозим .
СҲундайқилиб, айтишимизмумкинки, ўйиндагичаққонликмураккабмалакаҳисобланади. Унингшаклланишидаҳаммаўйинвазиятларибиланбоғлиқбўлганбирнечта омиллармаълумбирахамиятгаега. Ўйиндагичаққонликдаражасигақарабёшфутболчиларгабиринчибаҳониберишмумкин. Бударажакелгусидагиўргатишдаҳалқилувчибўлишимумкин.
Ўйиндагичаққонликдаражаси ошибборишибиланфутболчитурлиҳилдагитактикавазифаларини халқилишгақодирбўлибборади. Ўргатишжараёнидаўйинчинингтактикага оидбилимдоирасинингкенгайишиваундаўйинтажрибасинингҳосилбўлишиунингтайёргарликдаражасигатаъсиркўрсатади, ўйиндаиндивидуалҳаракатқилишқобилиятинишакллантиради, ўйиндата-шаббускорбўлишгаёрдамберади.
Тренернингенгасосийвазифаси — буиқтидорли, тегишлиқобилиятларгаегабўлганёшфутболчилардаўсмирликёшининг охиригакелибўйиндагичаққонликва етарлидаражадагитактикажиҳатдан етукликниривож-лантиришдир.
Тушунтиришмақсадидақуйидагииккитадиаграммаматериалиникелтирамиз. Будиаграммаларўйиндагичаққонликвауниташкилқилувчиомилларўртасидагибоғлиқликнианиқтасаввурқилишгаёрдамберади. Иккаладиаграммадабизбирхиламплуадаиштирокетувчибирнечта 15 ёшлиўйинчиларнингўйиндагичаққонликдаражасинианиқладик. Биринчидиаграммадакўрсатилганўйинчияхшитехникага, ўйинниўртачатушунишхусусиятига, тактикагаоидбилимларгаега, бирвақтнингўзидаўзингжисмонийқобилиятлари, емоционалсифатлариўртаданюқори. Бунданкелибчиқадики, унингўйиндагификрлашдаражасиўртаданюқори, вақтикелгандаесатезқарорчиқаришгақодир. Лекинукучли, қатъиятлирақибгатўқнашкелишниёқтирмайди, кўпинчамағлубиятгаучрайди; буҳолунингкайфиятинитуширибюборади, бозустигаужудаҳаяжонгаберилувчандир. Бунингҳаммасишўнгаолибкеладики, унингўйиндагичаққонлигиўртачадаражадатуради.
Иккинчидиаграммадатекширилганўйинчитактикага оидбилимларга, ўртачатехникагаегаваўйиннибўшроқтушунади, лекинунингжисмонийқобилиятлариҳамдаемоционалсифатлариўртаданюқори. Буўйинчидамайдонникўришватўғрижойтанлшлқобилиятияхшиемас, ўзинингкамчиликларитуфайлиўйиндакўп хатоликларгайўлқўяди, лекинучарчамасданкўрашишимумкин. Балкиунинг хатоси, нажамоанинг хатолариҳамдапастдаражаданатижакўрсатишиунингкайфиятинибўзмайди. Унингўйиндагичаққонлиги, олдингиўйинчибилантаққослаганда, биртекис, лекинўртаданюқориемас.
ЙУқоридаайтилганфикрларданкўринибтурибдики, биринчи холдажисмонийсифатларнитакомиллаштиришвасалбийемоцияларнибартарафетишга, иккинчи холдаесатехникамалакаларинитакомиллаштириш, ўйиннитушуниш хамдатактикага оидбилимниривожлантиришгакаттаеътиборқаратишлозим.