Urganch Davlat Pedagogika Institutu Pedagogika fakulteti Texnologik tàlim yònalishi 1 kurs sirtqi bòlim talabasi

Kesuvchi mineral keramika. TSM-332 markali mineral keramika glinozem (AI₂O₃) ga magniy oksidini (0,5...1%) bog’lovchi vosita sifatida qo’shib olinadi. Bunda uning issiqbardoshliligi 1200ºS bo’lib, qattiq qotishmalarga nisbatan ancha yuqori. Ammo uning egilishga mustahkamligi past (δ_eg=350...400 MPa), shuning uchun uni yuqori mo’rtligi va hossalarini bir hil emasligi, ishlash vaqtida palstinalarni ko’plab sinishiga olib keladi.
Olib borilgan tadqiqotlar natijasida mineral keramikani yangi turi kermit yaratildi. Bu tarkibga mustahkamlikni oshirish maqsadida volfram, titan, molibden va tsirkoniy karbid nitridlari qo’shish bilan amalga oshiriladi.Bu bilan birga keramikani olish texnologiyasi ham o’zgardi. Masalan, issiq presslashda donadorlik 2 mkm.gacha pasaydi va x.k. Yuqoridagilarga asosan VSH75 markali keramikaning egilishga mustahkamligi δ_eg=500...600 MPa, V3, VOK – 60, VOK – 63 markali oksid karbidli keramikalarning egilishga mustahkamligi δ_eg=600...700 MPa. gacha oshdi. Kesuvchi mineral keramikalarni titrashga mustahkam, aniqligi yuqori, yuqori bikrlikka ega bo’lgan yuqori quvvatli dastgohlarda yuqori tezliklarda detallarga ishlov berishda qo’llaniladi.
O’ta qattiq materiallar – bularga olmoslar (tabiiy va sintetik) asosida borning kub nitridi tashkil etgan kompozitsion materiallar kiradi.
Olmos – uglerodning modifikatsiyalaridan biri bo’lib, uning kristal panjarasining kub shaklida tuzilganligi uchun olmos tabiatdagi ma’lum bo’lgan barcha minerallardan eng qattiq hisoblanadi va qotishmalarga insbatan qattiqligi 5 marotaba yuqori. Ammo, uning mustahkamligi past. SHuning uchun olmoslarni faqat toza ishlob berishda va kichik kesish kuchlarida qo’llaniladi.
Tabiiy olmoslarni A harfi bilan, sintetik olmoslarni esa – AS harflari bilan belgilanadi. Sintetik olmoslarni mayda donali kukun ko’rinishida olinadi va abraziv toshlar, pastalar tayyorlashda qo’llaniladi.
Tabiiy olmoslarni asosan asosan tarkibida uglerod va temir bo’lmagan rangli metall va qotishmalarni yupqa yo’nishda qo’llaniladi. Olmoslarning issiqlik o’tkazuvchanligi 700 – 800ºS ga teng (undan yuqori haroratlarda olmos yonib ketadi). Tabiiy olmoslarni issiqlik o’tkazuvchanligi yuqori, ishqalanish koeffitsienti esa kichik.