Urganch Davlat Pedagogika Institutu Pedagogika fakulteti Texnologik tàlim yònalishi 1 kurs sirtqi bòlim talabasi

BORning kub nitridi tabiatda sof holatda uchramaydi, uni sunьiy yo’l bilan katalizator ishtirokida yuqori bosim va harorat ostida «oq grafit»dan olinadi. Bunda grafitni geksogonal panjarasi, olmosning panjarasiga o’xshash bo’lgan kub panjaraga aylanadi. Borning har bir atomi azotning to’rtta atomlari bilan bog’langan. Qattiqligi bo’yicha Borning kub nitridi olmosdan keyingi o’rinda turadi, ammo issiqlik o’tkazuvchanligi yuqori va 1300...1500ºgacha. Borning kub nitridi ham olmos kabi o’ta mo’rt va egilishga mustahkamligi past.
Yuqorida ko’rib o’tilgan asbobsozlik materialarining ikkita asosiy hususiyatlari bo’yicha solishtirish 1-jadvalda keltirilgan va ularni qo’llash sohalari 6-rasmda keltirilgan.
1-jadval Asbobsozlik materiallarining hususiyatlari

Asbobsozlik materiallari

Issiqlik o’tkazuvchanli gi, ºS

Egilishga mustahkamlik chegarasi, δeg, MPa

Uglerodli po’latlar Past legirlangan asbobsozlik po’latlari Tez kesar po’latlar Qattiq qotishmalar Mineral keramika Olmoslar Borning kub nitridi

200...250 250...300 600...650 800...900 1100...1200 700...800 1300...1500

1900...2000 2000...2500 2500...3400 900...2000 325...700 210...400 400...1500

Asbobsozlik materiallarini tig’li kesuvchi asboblarni tayyorlashda qo’llanuvchanligi quyidagicha: 60...70% – tez kesar po’latlar; 20...30% – qattiq qotishmalar; 5...10% – qolgan materiallar.

qotishmalar;
4 – nitridli keramika;
6-rasm. Kesish tezligi V va uzatish S bo’yicha kesuvchi materiallarni qo’llanish sohalari:

1. 
   – tez kesar po’lat;
   
2. 
   – qattiq qotishmalar;
   
3. 
   – qoplamali qattiq
   

5 – qora keramika (kermetlar); 6 – oksidli (oq) keramika; 7 – borning kub nitridi.