Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

3. 4. Machtali, machta strelali va minorali 
kranlar. 
Minorali (machtali) va minorali strelali kranlar. Ular 
asosan bir joyda turadigan (statsionar) bo’ladi. Ulardan yig’ma 
konstruktsiyalarni va texnologik jixozlarni, yirik inshootlarni montaj 
etishda foydalaniladi. 
Minorali kranlar. Ularda aylanish machtasi ramali 
poydevorga, binoni o’ziga yoki tortqilar orqali maxkamlab 
qo’yiladi. Machtaning o’zida strelani 
aylanish 
joyi 
o’rnatilgan bo’ladi. Ular o’z navbatida 
maxkamlanishiga 
qarab: 
sim 
tortqili 
(vantli), 
suyanchiqli 
(podkosno’y) bo’ladi. 
Tortqi minorali-strelali kranlar. Asosga (1 ) tayanadi. Strela 
( 7 ) yarim yotiq xolda yuk ko’taruvchi ( 6) polispastlar bilan 
sharnirlar (5) orqali bog’langan bo’ladi. 
3.5-rasm. Yuk 
passajirlari 
ko’targichlari. 
a) umumiy ko’rnishi; 
b) arqonning tortilish 
sxemasi 
3.6-rasm. qiya machta 
strelali kran 
3. 7-расм. Айланма минорали кран 

---

89 
Natijada bikr fazoviy konstruktsiya, machta ( 4 ) bunyodga kelib gorizontal balka 
( 2 ) va tortqi (3) larni birlashtirilishidan iborat bo’ladi. (3.6-rasm). Machta strela bilan 
birgalikda buraladigan doiraga ( 9) tayanadi va tortqilarga nisbatan aylanishi va gorizontal 
balkani 240° ga qadar burchak bilan burilishni ta’minlaydi. Tortqi minorali qiya kranlarda 
tortuvchi sim arqonni bo’lmasligi strelani 1,5-2 marotaba machtasiga nisbatan uzunroq 
bo’lishiga sabab bo’ladi. Yuk ko’taruvchi (8) sim arqonning o’ralishi va strelani ko’taruvchi 
(6) moslama, konstruktsiya tayanchlari, yukni ko’taruvchi mexanizmlarni uzatmalari, strela 
qulochining o’zgarishi va kranni aylanib o’tishi oldingi mavzularda yoritilgan. Bunday 
kranlarning yuk ko’tarishi barcha o’lchamlarda (qulochning kengligi) bir xil 
ko’rsatkichlarda xam 5…20 t yuk ko’taruvchi qilib tayyorlanadi. 
Barcha sim tortqilarni jamlanma xisobi quyidagicha xisoblanadi. 



cos
h
WH
q
PR
Ql
S
b



Agar tortqilar miqdori ko’p bo’lsa, u xolda barcha tortqilar bo’yicha, tayanch 
momentlari summasi bilan yuqoridagi formula orqali topiladi. 
bunda Q - ilgich moslamasi va yuk og’irligi; 
R - minora va strela og’irligi; 
W- ish xolatida, kranga va yukga ta’sir etuvchi shamol ta’siri; 
1 - yukni ko’tarilish balandligi; 
R va N - kranni og’irlik markazi bo’yicha o’qlari.