Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

Quvurlar yotqizuvchi maxsus kranlar. Neftь va gaz quvurlarini yotqizishda ishlatiladi.
Strelasi traktorni yon tomoniga o’rnatilgan bo’ladi. (3.16-rasm) Uzatmalar sistemasining 
aksariyati 
gidravlik 
boshqariladi. 
Ular 
montaj 
etiladigan quvurlarni diametriga qarab: 

425...720 mm bo’lsa, montaj kranining yuk 
ko’tarish 
chegarasi 
Q

6,3...12,5 
t,

1020 
mm 
va undan ortiq bo’lsa, montaj kranining yuk ko’tarish qobiliyati Q

30 t gacha, 

1420...1620 mm bo’lsa, montaj kranining yuk ko’tarish
chegarasi 
Q

80 
t 
gacha 
boradi. 
Uzun 
liniyali 
quvur 
montaji 
trassalarida, bir vaqtning o’zida birdaniga 3-4 ta quvur 
yotqizuvchi kranlar ishlatiladi. 
Bunday kranlar qazilgan uzun trassali zovurlarni 
yon tomoni bo’ylab xarakatlanadi. Kran: quvur 
yotqizuvchi mashina traktor bazasi, strela, yukni 
ko’taruvchi polispast, ilgich moslamasi, muvozanat 
yuki bilan tashkil topadi. Mashinalarning bo’ylama va 
ko’ndalang kuchlanishlarga bardoshligi yuqori bo’lishi 
kerak SHuning uchun uni tayanch yuritish moslamalari 
oralig’i katta bo’ladi (3.16-rasm). 
3. 15-rasm. Yuk ko’taruvchanligi 
160 tonnali zanjirli kran. 
a)asosiy strela; b)uzaytirilgan 
strela; v) minora qurilmalari; g) 
yuk ko’tarish grafigi 
3.16-rasm. Truba yottqizuvchi kran. 

---

97 
Eshkakli kranlar. Bunday kranlar yuklash-tushirish, ochiq usulda temir-beton 
tayyorlanadigan maydonlarda, katta omborlarda, konstruktsiyalarni yiriklashtruvchi ochiq 
maydonlarda qurilish konstruktsiyalari va texnologik jixozlarni montaj etishda, atom va 
issiqlik elektr stantsiyalarini bosh korpuslarini montaj etishda, suv inshootlarida, plotinaga beton 
quyish ishlarida, tsement pishirish va temir rudasini eritish pechlarini jixozlarini montaj 
etishda va boshqa sanoat binolarini og’ir jixozlarini montaj etishda ishlatiladi(3.17-rasm).
1. Elektrorevers lebedka; 2. ikki tayanchga ega bo’lgan ko’prik; 3. yuk aravachasi; 4. 
yuk ko’tarish moslamasi; 5. ilmoq; 6. mashinist kabinasi (boshqarish qismi); 7. ko’prikli 
tayanch qismlari; 8. yuritish aravachalari. 
Eshkakli kranlar: montaj va umumiy tartibdati ishlarni bajaruvchi turlarga bo’linib 
ketadi. Umumiy tartibdagi ishlarni bajaruvchi kranlarning yuk ko’tarishi 5 t, montaj 
kranlarida 50 t. Oraliq va balandlik bo’yicha yukni ko’tarish o’lchamlari texnologik 
jarayonlarni vazifasiga, qo’yilishiga qarab belgilanadi. Bunday kranlarda yuk ko’taruvchi 
aravachalar xarakatlanadi. Kranning ko’prigi konsolli va konsolsiz bo’lishi mumkin. Konsol 
qism, butun oraliqni 25...30% ni tashkil etadi. Katta oraliqli kranlarda birorta bir tayanch 
oyoqchalari bikr xolatda, ko’prik bilan bog’lanadi, krlganlari sharnirli bo’ladi. SHarnirli 
bo’lishi aravachani xarakatidagi tebranish va xarakat o’zgarishidagi cheklanishlarni bartaraf 
etadi. Aravacha xarakati ko’prik bo’ylab sim arqonli tortki bilan va elektrlebedka orqali 
boshqariladi. 
Kranni boshqarish kabina orqali bajariladi. Aravachani yuritish qismiga xavfni oldini 
oluvchi aloxida uzatmali to’xtatgich o’rnatiladi. Animometr esa kuchli shamolda avtomatik 
tarzda dvigatelni ushlab, to’xtatib turishini ta’minlaydi. Ko’p kranlar o’zini o’zi montaj etadi 
(3.18-rasm.) 1. elektrorevers lebedka; 2. Ikki tayanchga ega bo’lgan qurik; 3. Yuk 
aravachasi (yuk ushlagich moslamasi bilan birgalikda); 4. yuk ko’tarish moslamasi; 5. 
Umumiy tartibdagi ilgich; 6. mashinist kabinasi (boshqarish qismi; 7. Ko’prikni tayanch 
qismlari; 8. Yuritish aravachalari.