Usmanova Lola Ahmadovna mirzo g‘olib maktublarida fe’lga oid kategoriyalarning ifodalanishi


Istak maylining murakkab shakllari


Download 1.3 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/36
Sana23.04.2023
Hajmi1.3 Mb.
#1388778
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   36
Bog'liq
mirzo golib maktublarida felga oid kategoriyalarning ifodalanishi

Istak maylining murakkab shakllari 
Istak maylining murakkab tugallanmagan shakli tugallanmagan sifatdosh 
shaklining “انوہ” fe’lining istak mayli oddiy shakli bilan qo‘shilmasiga teng. Bunda 
sifatdosh son va jinsda, “انوہ” fe’li esa son va shaxsda o‘zgaradi.
Bu shakl ham oddiy shakl kabi ma’nolarda qo‘llanadi, ammo bu shakl 
orqali taxminiy, amalga oshishi mumkin bo‘lgan ish-harakat muntazam, doimiy 
151
.ص ١٨١ – .١٨٨٤ ،گرام بلاغ ناویا ،ٹویٹیٹسنا بلاغ :۔یلد یئن – .لوادلج.طوطخ ےک بلاغ .مجنا قیلخ 
152
O‘sha asar. – 303 b. 
153
O‘sha asar. – 321 b. 
154
O‘sha asar. – 326 b. 


63 
xarakterga ega bo‘ladi. Ko‘pincha uning amalga oshish vaqti kontekstdan 
anglashiladi. Bu shakl sodda gaplarda qo‘llanadi, masalan:
ک یلمع" رپ ےمانرس ےک طخ ےریم ہک ےہ اھجمس ایک ےن بحاص وباب روا ےن مت ہی ،بحاص ںاہ
ے
.
155
وہ ےتھکل اتپ اک "ےلحم 
Ha, Sohib, sen va Babu sohib nimani o‘ylab, mening xatimning ustiga boshqa 
mahallaning nomini yozib qo‘ydingiz. 
.
156
ںوہ رپ ذغاک سا ںیدلج ود ،وہ اتڑپ دئاز چرخ روا فنص یہ اسیا وج رگم 
Huddi shuncha ko‘p xarajat qilinsa, 2 jildi o‘sha qog‘ozning ustida bo‘lsin. 
.
157
ےہ اھکل باوج ند یہ ےرسود ںیم روا ،وہ ےتجیھب ںیم ١٩١٨ باوج اک طخ ےک ١٩١٩ 
1858-yildagi xatning javobi 1859-yilda kegan bo‘lsa, va men xat kelgan kunning 
ertasiga javobini yozdim. 
Murakkab tugallangan shakl amalga oshishi taxmin qilingan ish-harakatni 
bildiradi. Bu taxminiy ish-harakat tugal bo‘ladi.
Modallik jihatdan bu ish-harakat boshqa shakllardan farq qilmaydi, ammo 
unga ish-harakatning oxirgi nuqtaga yetishi xos. Istak maylining bu shakli 
tugallangan sifatdosh shaklining “ho‘na:” fe’lining istak mayli oddiy shakli bilan 
qo‘shilmasiga teng. Bu shakl 3 xil konstruksiyada qo‘llanadi: subyektli, obyektli va 
neytral. 
Subyektli konstruksiya o‘timsiz fe’llar bilan qo‘llanadi. Bunday qoidaga misol 
qilib quyidagi jumlani keltirish mumkin: 
155
.ص ١١٨ – .١٨٨٤ ،گرام بلاغ ناویا ،ٹویٹیٹسنا بلاغ :۔یلد یئن – .لوادلج.طوطخ ےک بلاغ .مجنا قیلخ 
156
O‘sha asar. –292 b. 
157
O‘sha asar. – 302 b. 


64 
تروص وج روا وہ اوہ ےعقاو ھچک وج حقنم روا لّصفم ہکلب ،یرسرس ہن رصتخم ہن ،ےک ادخ ےطساو
.
158
ےہ مارح روخ و باوخ وک ھجم هک وھکل دلج روا وھکل وک ھجم ،وہ 
Xudo haqqi, qisqa emas, yuzaki emas, balki batafsil nima ro‘y bergan bo‘lsa va 
ahvolni tez yozib yubor. Na uyqumda va na yeyish ichishimda halovat bor.
حیحص رک ںویک وک یسا وہ انس ہن ےس ںؤاوشیپ ےنپا وج ںورک ایک رگم ،دنسپ یھب وک ھجم ،ارایپ ظفل
؟
159
ںوناج 
So‘z yoqimli, menga ham yoqdi, lekin mendan oldingilardan eshitmagan bo‘lsam, 
qanday qilib uni to‘g‘ri deb aytay? 
وت وھکید وک یمسلط قاروا نا بج یھب مت روا وہ ایگ ہر ہن یقاب لاوس یئوک ےس ھجم ےرک ادخ
یئوک
.
160
ۓاج ہر ہن یقاب ےس مت ہراشا اک حلاصا 
Xatlarda istak maylining murakkab tugallangan shakli ergash gapli qo‘shma 
gaplarda qo‘llanilishiga misollar ko‘proq uchradi: 
ھکل باوج تقو یسا وت وہ اک کاڈ تقو رگا ،ےچنہپ طخ اریم ند سج
ن تقو رگا روا ورک ہناور رک
اہر ہ
.
161
وجیھب باوج ند ےرسود راچان وت وہ 
Mening xatimni olgan kuning pochta ishlayotgan bo‘lsa, o‘sha zahotiyoq javob 
yozib yubor, agar ishlamayotgan bo‘lsa, nachora, keyingi kuni yubor. 
Murakkab tugallangan shaklning taxmin ma’nosida qo‘llanilishi: 
ھپ روا وہک ملاس اریم روا ود ےد وک نا طخ اک ناخ یلع مساق ریم وت ںوہ ۓگ آ بحاص یہس یئاھب
جم ر
ھ
.
162
ںوھکل طخ وک نا ںیم ہکات وھکل وک 
158
.ص ١١١ – .١٨٨٤ ،گرام بلاغ ناویا ،ٹویٹیٹسنا بلاغ :۔یلد یئن – .لوادلج.طوطخ ےک بلاغ .مجنا قیلخ 
159
O‘sha asar. – 235 b. 
160
O‘sha asar. – 235 b. 
161
O‘sha asar. – 251 b. 
162
O‘sha asar. – 263 b. 


65 
Agar sohib kelgan bo‘lsalar, Mir Qosim Ali Xonning xatini unga berib qo‘y, 
salomimni yetkaz, keyin meni xabardor qilib qo‘y, toki men unga xat yozay. 

Download 1.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling