Узбекистан республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги


Download 1.95 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/9
Sana14.04.2023
Hajmi1.95 Mb.
#1357673
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
китоб

o iii
.
mii
 
мунооабатни шакллан- 
тириш зарур. Технологик тонишрикларни бажаришда 
укувчининг жавобгарлик, мае i.yjimn пилик, мехнатсе- 
варлик, виждонийлик каби фл'шлатллри шакллантири- 
лади. Укувчилар мохнат интитомнга каткий амал кил- 
гаи холда, уларда мохнат килит к^пикма на малакалари 
рикожлаптнриладм, данлш мулкига гамх^рлик муноса- 
баш тарбияланадн на мохнам а ошли, ижодий муноса- 
багми М
1
шсллантирм
111
(>илан учвий боглмк булади.
Мехиа ич-нарлпк, тонширилгап ишга жавобгарлик 
хци ппи гарбиялаш, хамкорлик ва узараро бир-бирига 
ердам курсатиш жараёнида янги жамият кишиси шакл- 
ланади. Шу боне умумий урта таълим мактабларига 
технология таълими ва касбга йуналтириш машгулот- 
лари билан укувчилар бажарадиган бошка турли вази- 
фалар бирлашган холда ташкил килинади.
Укувчилар мехнат топширикларини узаро биргалик- 
да бажаришда, улар бир-бирларига ёрдам бериб, фикр 
алмашиб, маслахатлашиб бажаришларига тз^ри келади. 
Дам олиш пайтларида укувчиларнинг бажарган ишла- 
рини назорат килиш, хулосалар чикариш, тавсиялар бе- 
риш; ижобий харакатларини таъкидлаб алохида рагбат- 
лантириб утиш хамда уларнинг онгли ижодий фаолияти 
натижаларини тасаввур кила олишга хам одатлантириб 
бориш лозим булади.
Укувчилар томонидан фойдали махсулот (буюм) 
ларнинг тайёрланиши, унинг хозирги замон ишлаб 
чикаришга мое келадиган жараёнларга самарали йул- 
га куйилиши ишда турли мослама ва механизмлардан 
фойдаланиш имконини беради. Бундай шарт-шароит- 
ларда тайёрланган махсулот сифати ва ишни бажариш 
муддатларини назорат килишда укувчиларнинг жавоб- 
гарлигини ошириш назарда тутилади.
Хдр бир укувчи узининг шахеий мехнати бошка укув­
чилар мехнати билан чамбарчас богликдигини чукур
8


тушуниб етиши учун махсулот тайёрлашда мехнат топ- 
ширидларининг анид тадсимланиши назорат дилиниши 
лозим. Бундай шароитларда айрим укувчилар томони- 
дан улар ишида эдтиётсизлик ва интизомсизликка йул 
куйилса, у холда ишда турли хил узилиш ва салбий 
холатлар юзага келади. Бозор идтисодиёти шароитида 
йул дуйилган ушбу салбий холатлар натижасида ишлаб 
чидарилган тайёрланган махсулотлар сотилмасдан до- 
лади. Бутун жамоа фаолияти индирозга учраб, катта 
моддий зарар келиб чидади.
Укувчилар билан утказиладиган сухбат ва йул- 
йурикдарда нимани ва кдйси асбоб билан кандай кет- 
ма-кетликда ва изчилликда ишлаш кераклиги хадидагина 
маълумот бериш билан чегараланиб долмаслиги керак. Бу 
ерда, мазкур мехрат махсулоти сифатининг ахдмиятини 
таъкидлаш керак. Шунингдек, истеъмолга чикариш, яъни 
тайёрланган махсулотни буюртмачига етказиш (топши- 
риш) жараёни мухрм тарбиявий ахамиятта эга.
Удувчилардамехнатсеварлик, технология ва касб-ху- 
нар кишиларига хурмат хиссини тарбиялаш учун, улар- 
нинг уз-узларини бошдарилишлари ва уз-узларига хиз- 
мат курсатишларида ижобий тарбиявий таъсир кучли 
булади. Бу 5финда, укувчилар удитувчига мазкур ишни 
ташкил этишида ядиндан ёрдам беради.
Чунончи, 
укувчиларга машгулотлар жараёнида 
асбоб-ускуналар тардатишни ишониб топшириши 
хамда иш уринларининг тоза ва тартибли булишини 
таъминлайди. Асбоб-ускуналарни тардатувчи масъул 
укувчи эса, тузатиш асбобларнинг мавжуд холати- 
ни текширади ва навбатчи укувчиларга уларни йигиб 
олишларида ёрдам беради.
Мазкур добилиятли ва фаол удувчиларни танлаб 
олиниши мадсадга мувофид, технология таълими ва 
касбга йуналтириш жараёнида укувчилар узаро дус- 
тона муносабатда булиши ва бир-бирларига бегараз 
ёрдам курсатиши, хамкорликда итшлаши, ижрочилик, 
жавобгарлик, масъулиятлилик, узаро талабчанлик ва 
иш юзасидан танкидий муносабатларга одатланадилар.
9


Укитувчи, бу муносабатларнинг камол топишини ва ри- 
вожланишини дивдат билап кузатиши ва уларни одоб- 
ахлок доирасида тугри йупалтириши лозим.
Тарбия натижалари машгулотларнинг мазмунига 
боглик булмай, балки уларнипг ташкил килиниши ва 
укувчиларнинг ишларини назорат килимишига хам бог- 
лиц. Уцуичилар купикма ва малакаларипииг шакллани- 
пиши боек,мчма-боск;ич олиб бориш ва мусгахкамлаш 
лозим.
ШуидаЙ цолганар хам Оуладики, Укувчи биринчиму- 
иаффацтпчm u n i идм узш а узп “мопимг бажарган ишим- 
даи \,гч мима чикм аятм ” дсб хисоблаб, ипшиигсифатли
бажарш.......п а зыиборсиз царайди. Баъзи холларда эса,
бприпчи муваффакияюизликнинг салбий таъсирларига, 
уларнинг ога-оналари хам сабабчи буладилар.
Ота-оналар уз фарзандларини жисмоний ва ижодий 
мехнатга цобилиятсиз деб уйлайдилар ва узларининг 
асосланмаган тахминларини айтадилар. Шу уринда, 
улар уз фарзандларининг имконияти ва цобилиятлари- 
ни тугри бахолашларига х,амда укитувчи ва бошца му- 
тахассисларга х,алал берадилар. Шу сабабли, укитувчи 
бундай холларда, узининг илмий психологик, педаго- 
гик ва касбий жихатдан асосланган тахлилларига тая- 
ниши лозим.
Уцувчиларда узини-узи танцидий бахолаш ва кам- 
чиликларга нисбатан муросасиз булиш хисларини 
тарбиялайди. Унда, укитувчи тайёр буюмни текшириб 
куради ва уни укувчиларнинг узларига мустакил ра- 
вишда бахолашни таклиф килади. Илгор укитувчилар 
иш тажрибалари бундай услуб мухим тарбиявий аха- 
миятга эга эканлигини курсатади.
Укувчилар тайёрланган буюмларнинг сифатини 
аницлашга дойр мунтазам машк килишлари, улар- 
да узини узи назорат килиш куникмалари, узини-узи 
мехнатини танкидий бахолаш хиссининг шаклланиши- 
га ёрдам беради.
Укитувчи-мураббий дам олиш ва танаффус вактла- 
рида, машгулотлар якунида, иш натижалари тахдили-
10


дан кейин, ухувчиларга мехнат илгорлари, фидоийлари 
фойдаланаётган усул ва услублар хахида гапириб бери- 
ши керак булади. Бундай сухбатлар учун махаллий хор- 
хоналардаги усталар хаётини намуна кили б курсатиш 
маъхул хисобланади. Чунки бозор муносабатларида 
факдт сифати юхори, чиройли, мутсахкам хилиб тайёр- 
ланган буюмларгина рахобатбардош була олади, холос.
Хрзирги бозор шароитида ишлаб чихариш сохала- 
рининг кенгайиши, хужалик муносабатларининг му- 
раккаблашуви, фан-техника ривожининг жадаллашиши 
туфайли иш вахтининг хар бир дахихаси ганимат. Шун- 
дай экан, ички тартиб-хоидаларга, мехнат интизомига 
хатъий амал хилиш зарурлигини мактаб таълим-тарбия- 
сидан бошлаш керак булади. Бунинг учун, технология 
таълими ва тарбияси жараёнида худай шарт-шароитлар 
яратилиши лозим. Бунда, укувчиларга тушунтириш, 
ишонтириш, рагбатлантириш. Намуна курсатиш каби 
услублардан фойдаланиб, ухитиш билан бирга улар- 
нинг ишларига юхори талабчанлик билан ёндашиш хам 
керак булади.
Ухувчиларнинг узаро муносабатларида четлашиш- 
лар булганда, иясобий мисоллар билан у ёки бу хол­
ларда узини хан дай тутиши хераклигини тушунтириш 
(курсатиш) керак. Ухувчилар ухитувчининг тизимли 
ва хатъий талабларини бажаришлари натижасида, улар 
турли хоидаларт ва иш усул ва услублари аних ва онгли 
бажаришга аста-секин куникадилар. Улар иш мароми- 
ни сакдашга, иш )фнини намунали тутишга, асбоблар- 
ни эхтиёт хилишга одатланадилар. Ухувчилар мустахил 
мехнат ва турмушга тайёрлашнинг мухим шартларидан 
бири, бу интизомни йулга хуйиш ва уни аста-секин 
сакдашга эришиб бориш.
Ухувчиларга нисбатан доимий ва хатъий талабчан­
лик курсатишда ухувчининг мунтазам иродаси булмоги 
лозим.
Ухувчиларда жамият ва шахслар мулкига гамхур- 
лик муносабатларини тарбиялаш, онгли муносабатда 
булиш, уларда ижтимоий ва шахсий мулкка нисбатан
11


тежамкорлик муносабатини шакллантириш лозим. 
Шунингдек, улар мехнат кишиларини хурмат кдлиш, 
уз иродаси ва хулк-атвориии тарбиялаши мухим урин 
тутади. Укувчиларда ижтимоий мулкка нисбатан онгли 
муносабатни тарбиялашпиш таъсирчан услубларидан 
бири, уларни унумли мехнат жихозлари ва асбоб-уску- 
наларини таъмирлашга жалб кил жидам иборат.
Укувчиларни турли материалларии тежамкорлик 
билап сакдашга, асбоб-ускуна, иш кийимлари каби- 
ларни )х,тийт килиIига ^ргатииг дамда унинг муомала 
одоби, 
1
а р |и б -и т изоми ва юдори мех,нат маданиятини 
гарбиялаш керак. Удувчиларни технология ва касбга 
тайёрлаш жараёнида юкори савиядаги мех,нат мадания­
тини тарбиялаш, укитувчи-мураббийнинг асосий вази- 
фаларидан хдсобланади. Укувчиларда меднат гузалли- 
ги, кишиларнинг узаро муносабатларини чукур ва кар 
томонлама идрок килинишини доимий изчил равишда 
тарбиялаб бориши керак булади. Меднатнинг нафисли- 
ги оддий буюмлар тайёрлашдан бошланади ва бевосита 
мехдат жараёнида хамда унинг натижаларида камоён 
булади.
Удитувчи даре ва дар сдан танщари машгулотлар 
жараёнида яхши тайёрланган миллий хунармандчи- 
лик бзчомининг гузаллиги, деталлар ишлов беришнинг 
тугрилиги хамда укувчи технология харакатларининг 
аникдигини доимо таъкидлаб туриши керак. Укитув- 
чи укувчилар билан утказиладиган сухбатларда, халол 
мехнат бизнинг жамиятимизда яшашнинг асосий маз- 
мунига айланиши лозимлигини удтириши, рухлантири- 
ши ва бу уларнинг ижодий мехнат килиш куникма ва 
малакаларини шакллантиришга хизмат кдлиши керак. 
Бизнинг жамиятимизда мехнат гузаллиги моддий ва 
маънавий рагбатлантириш билан узвий богланган.
Юксак мехнат маданияти мехнат кишиларининг 
ажралмас сифати хисобланади. Ушбу жараённи укувчи- 
ларга технология таълими ва касбга йуналтириш хамда 
бошка умумтаълим фанларини удитишда тарбиялаб 
бориш лозим. Технологик маданият тушунчасига тех-
12


нологик шарт-шароитлар гузаллиги, кулайлиги, техно­
логик жараён, муомала маданияти ва боищалар киради. 
Назарий ва амалий укув машгулотларининг хоналари, 
унинг жихозлари ва асбоб-ускуна (станоклар)нинг буя- 
лиши нафис хиссиётларни уйготиши керак. Чиройли ва 
кулай асбоб-ускуна билан тайёрланган буюмларнинг 
юкори сифатли булиши, ундан фойдаланиш кулайлиги, 
пишикдиги, мустахкамлиги ва тайёрланган буюмнинг 
гузаллиги инсонларга эстетик завх бериши каноатлан- 
тириши керак. Асбоб-ускуналар хар доим созланган 
ва ишга шай булиши, машгулотларга укувчилар кулай 
махсус иш кийимларини кийиб келишларини кичик 
мактаб ёшиданох тарбиялаб бориш талаб этилади.
Технология таълими ва ксбга йуналтиришда укув 
машгулотларининг узига хос хусусиятларидан келиб 
чихиб, таълим-тарбия тизимида халх миллий хунар- 
мандчилиги сохаларидан фойдаланиш учун энг макбул 
машгулотлар туркуми ушбу машгулотлар хисоблана- 
ди. Чунки халх миллий хунармандчилиги сохаларини 
бажаришда асосий машгулотлар хул мехнати орхали 
амалга оширилади.
Турли материалларни ишлов беришга тайёрлаш, ма- 
териалларга иссих ва совух ишлов бериш, кесиб ва бу- 
киб ишлаш, режалаш, улчаш, пардозлаш, силлихлаш, 
жилвирлаш, буяш, буюмларни истеъмолга (куриклар- 
га) тайёрлаш каби машгулотларнинг асосий хисми халх 
хунармандчилиги сохаларида хул билан бажарилади. 
Халх миллий хунармандчилиги сохаларини урганишда 
мехнат машгулотлари хулда ва хул асбобларида бажа­
рилади.
Х,озирги бозор ихтисодиёти шароитида технология 
таълими машгулотлари самарадорлигини ошириш учун 
укувчилар мехнати холис бахоланиши лозим. Халх мил­
лий хунармандчилиги сохаларини урганишга асослан- 
ган технология таълими машгулотлари анъанавий тех­
нология таълими машгулотларига нисбатан таххослан- 
ганда моддий, хом ашё таъминоти купгина махаллий 
материаллардан фойдаланиши хисобига булади. Бу
13


туркумдаги машгулотлар укишлиши жихатидан бонща 
умумтаълим фанларига нисбатан олиб Караганда, узи- 
нинг амалийлиги ва ишлаб чикаришга мулжалланган- 
лиги билан ажралиб туради.
Технология таълими ва касбга йуналтириш фани 
бошка укув фанларидан ^зининг мужассамлантирил- 
ган фан эканлиги билан ажралиб туради. Шундай экан, 
ушбу технология таълимини ташкил этиш жараёнида 
Укувчилар умумтаълим фанларидан олган билимлари- 
ни кепг куламда куллайдилар. Бундан ташкари, ушбу 
Iаьлимнипг учи хам, уз тизимида бир канча соха (турли 
материалларга ишлов бериш, кишлок хужалиги, сано- 
аг, пазандачилик, газламашунослик ва бошка)ларни би- 
риктиради.
Ушбу сохаларнинг хар бири эса, бир-бирига ухша- 
маган турли хил ишлаб чикариш фаолияти сохаларидан 
хисобланади. Ёншарнинг технология таълими ва касб­
га йуналтириш ишларини ташкил этиш билан шугул- 
ланадиган укитувчилар, укувчилар, мураббийлар, рах- 
барлар ва бошка мутасаддилар ушбу машгулотларнинг 
узига хослигини яхши фаркдашлари лозим булади.
Тадкикот йуналишлари буйича педагогик тажри- 
ба-синов ишлари Сурхондарё вилояти, Сариосиё ту- 
манидаги 4-сон (138 нафар), Наманган вилояти, Уйчи 
туманидаги 7-сон (154 нафар), Тошкент шахар, Олма- 
зор туманидаги 28-сон (135 нафар) умумий урта таълим 
мактабида пичокчилик сохасига оид укув-дарс машгу- 
лотлари технология таълими ва касбга йуналтириш 
фани негизида олиб борилди. Ушбу укув-дарс машгу- 
лотлари жараёнида жами 427 нафар укувчи (угил бола) 
лар инггирок этишди.
Технология таълими ва ксбга йуналтириш фани не­
гизида халк хунармандчилигидан фойдаланишни тако- 
миллаштиришга багишланган бир канча тажриба-си- 
нов машгулотлари утказилди.
Куйида Сурхондарё вилояти, Сариосиё туманидаги
4-сон умумий урта таълим мактабининг технология 
таълими ва касбга йуналтириш фани укигувчи-мураб-
14


бийси Сайфулла Холмурадовнинг 8-синф укувчиларига 
пичохчилик сохаси буйича олиб борган ук;ув машгулот- 
лари мисол сифатида келтирилади.
Машгулот мавзуси: “Пичохчиликда ишлатиладиган 
материаллар”.
Утказиладиган жой: 8А синф технология таълими хо- 
наси.
Утказилган вакт: 3-4 соатлар.
Дарснинг махе ад и:
а) таълимий: ухувчиларга Шарх халкдари хунар- 
мандчилиги сохаларидан булган пичохчилик ва унинг 
хусусиятлари, тарихи, усталари, тугрисида ва мазхур 
сохада ишлатиладиган материаллар тугрисида тушун- 
чалар бериш, тасаввурлар хосил хилиш;
б) тарбиявий: ухувчиларда пичохчилик хунарига 
булган хизихиши ва шу соха хасбкор эгаларига булган 
хурматини тарбиялаш;
в) ривожлантирувчи: ухувчиларда халх миллий ху- 
нармандчилиги сохалари тугрисида мавжуд булган 
билимларини ривожлантириш, тасаввурларини чухур- 
лахнтириш ва дунёхарашларини хенгайтириш.
Машгулотнинг жихозланиши: а) иш хуоллари болга, 
босхон, сандон, эгов, чарх, тешгич, халамлар, омбур, 
арра ва бонщалар; б) материаллар, хом ашё, пулат пар- 
часи (40-500 мм), суяк, садаф, кигиз, сув, алюминий 
сим, хургошин ва бошхалар; г)^хув услубий таъминоти 
ва адабиётлар: Булатов С.С. “Узбек халх амалий безак 
санъати” китоби. (-Тошкент: Мехнат, 1976. -344 бет). 
Б.Муранов “Мехнат таълими машгулотларини тахми- 
ний режалаштириш” . -Тошкент: УзПФИТИ, 1996. 
-78 бет. Д.А.Тхоржевский. Мехнат таълими методика- 
си. -Тошкент: “Ухитувчи”, 1987. -443 бет ва бошхалар. 
“Металларга кесиб ишлов бериш”, “Металларни режа- 
лаш” номли плакатлар.
Ухувчилэрга утилган машгулотларни такрорлаш ва 
хайтариш махсадида “Ахлий хужум” услубидан фойда- 
ланилди ва куйидаги саволлар берилди:
1-савол: Утган дарсдаги мавзунинг номини ким ай- 
тади?
15


2- 
савол: Кддимги хунармаидчилик сохаларидан кай- 
силарини биласиз?
3- 
савол: Узбекистонда хунарманд усталарнинг исм 
ва шарифларини айта оласизми?
4- 
савол: Сурхондарё вилоятида кенг таркалган хал к, 
миллий хунармандчилиги турларидан кайсиларини би­
ласиз?
5- 
савол: Нилоятимизда кадим дам сакданиб келаёт- 
гаи гарихий обидаларни биласизми?
Ук итувчи Сайфулла Холмурадовнинг ушбу саволла- 
рига укуичилар кул кутариб, бирин-кетин куйидагича 
жавоб кайтардилар:
1- 
жавоб: Акром Мингбоев: угган дарсдаги мавзу- 
нинг номи “Шарк хунармандчилиги тарихи” эди.
2- 
жавоб: Каиггачилик, кунчилик, кулолчилик, пи- 
чокчилик, темирчилик, буйрачилик, гиламчилик, ан- 
жомсозлик, сандикчилик, бешикчилик ва бошкалар.
3- 
жавоб: Баходир Йулдошев: Узбекистонда халк ху- 
нарманд усталаридан куйидагилар яшаб ижод этган: 
С.Хужаев (тошкентлик), О.Полвонов (хивалик), Х.Наж- 
миддинов, X.Хайдаров, Уста Ширин, Т.Арслонкулов 
(бухоролик)лар ва бошкалар.
4- 
жавоб: Сурхондарё вилоятида куйидаги халк мил­
лий хунармандчилиги турлари кенг таркалган: этик- 
дузлик, темирчилик, бешикчилик, ёгок уймакорлиги, 
кулолчилик, кунчилик, эгарчилик ва бошкалар.
5- 
жавоб: Ал-Хаким Термизий (Термиз), Зараутсой 
(Шеробод), Далварзинтепа (Шурчи), Сополлитепа 
(Музробод), Хирккиз калъаси (Жаркургон).
Дарснинг асосий кисми: Укитувчи С.Холмурадов 
пичокчиликда ишлатиладиган материаллар, хом ашё- 
ларни куйидагича баён этди: пичокнинг асоси, тиги, 
даста кисми, яхлит текис металлдан ясалишини, тиг 
кисми эса киздириб ишлов берилишини, тобланишини, 
саохланишини айтди. Пичокни тайёрлаш учун куйида­
ги бир катор технологик жараёнларни бажариш керак 
булади:
16


Бирнчидан, пичокнинг катта ёки кичик (улчамига) 
ясалишига караб, унга оид металл ва пластмасса пар- 
чалари олинади.
Иккинчидан, металл ва пластмасса парчалари ке- 
сишга тайёрланади, яъни лойихалаштирилади (аник 
улчамлари олинади).
Учинчидан, металл парчасининг тит ва даста кисми, 
пластмассанинг даста кисми кесиб тайёрланади.
Туртинчидан, металл ва пластмасса даста кисмлари- 
дан тешиклар очилади (уларни бир-бирларига махкам- 
лаш учун).
Бешинчидан, тайёр металл тигига пластмасса даста- 
си урнатилади ва пардозлаш ишлари олиб борилади.
Олтинчидан, тайёр пичок косил булади (2.1-раем).
Укитувчи-мураббий пичок дастасига ишлатилади- 
ган материаллар пластмасса, суяк ёки турли шохлардан 
тайёрланишини ва улар маржонлар билан безатилиши- 
ни курсатиб утади.
Даста билан титнинг уртасига кулни суяб туриши 
учун баббит ёки кургошиндан пойнак куйилади ва ур­
натилади. Купинча ана шу пойнакка пичокнинг ёки 
устанинг номи ёзилади. Дасталанган пичок чаохланади 
ва пардозланиб охирги ишлов берилади, яъни халлана- 
ди.
Дарснинг мустахкамлаш кисмида укувчиларга бери- 
ладиган саволлар:
1- 
савол. Пичокчиликда кандай материаллар ишлати- 
лади?
2- 
савол. Пичок тайёрлашда пулатнинг кандай турла- 
ри ишлатилади?
3- 
савол. Дасталар кандай материаллардан тайёрла­
нади?
4- 
савол. Пичок кинини тайёрлашда канака матери­
аллардан фойдаланилади? (Уйга вазифа).
Ушбу топширикдарга кушимча равишда пичок ки­
нини тайёрлаш технологик харитасини чизиб келиш, 
уйга муаммоли вазифа сифатида берилади.
Дарснинг якуний кисми:
17


а) укувчиларнинг ушбу даре жараёнида олган бахо- 
лари эълон килинади: 3 нафар ухувчига “5” бахо, 2 на- 
фар ухувчига “4” бахо, яъни улар 7-8 балл оладилар.
б) машгулот сунггида технология таълими хонаси 
тозаланади, асбоб-ускуналар уз жой-жойига куйилади.
Машгулотнинг олиб борилиши тугрисида тахдилий 
хулосалар: 1. Ютукдари: а), ушбу технология таълими- 
нинг назарий ва амалий машгулотларида ноанъанавий 
удитиш методлари (“Акдий х,ужум”, “Муаммоли уди- 
тиш”, “Кичик гурухдарга ишлаш”)дан фойдаланилди, 
яъни халк, миллий хунармандчилиги сохдларидан х,и- 
собланган пичохчиликда ишлатиладиган материаллар, 
жихозлар, хом ашё машгулотлари тугрисида атрофли- 
ча тушунчалар берилди. б) мавзуда мах,аллий хом ашё, 
жахрн ва материаллар тугрисида маълумотлар хунар- 
мандчиликнинг мах,аллий соуаларини урганиш асосида 
олиб борилди.
Шунингдек, машгулотлар жараёнида бир датор таъ- 
лим услублари (тушунтириш, курсатмалилик, бахс-му- 
нозара, амалий машгулот, укувчилар билимларини 
мустахкамлаш, хайтариш, миллий хунармандчилик 
тугрисида янги маълумотлар бериш, уйга вазифани 
белгилаш (бериш)да муаммоли таълим услубларидан 
фойдаланиш кабилар) асосида олиб борилди.
Дарсни такомиллаштириш учуй тавсиялар:
A. Технология таълимининг амалийлик хусусияти 
назарий маълумот бериш билан аралаштириб юборил- 
ди, яъни даре типлари аник белгиланмади, ухитувчи на­
зарий маълумотлар беришга эмас, балки амалий машгу- 
лотлар бажаришга купрок вахт ажратиши лозим эди.
Б. Укувчилар билимини аникдаш ва бахолаш замо- 
навий услубларда бахолаш мезонларига мувофих, тест, 
рейтинг асосида эмас, балки, анъанавий, эскирган, беш 
балли услубда олиб борилди.
B. Дарснинг турли хисмлари ва босхичларини таш- 
кил этишда вахт тахеимотига аних риоя хилинмади, 
яъни хронометраж тугри (сакданмади) амалга оширил- 
мади.
18


Г. Машгулотда таркатмали воситалар, Ю плакатлар, 
топширик, вазифаларидан унумли фойдаланиш лозим 
эди.
Д. Укувчйлар фаоллиги ва улар му ставил ишлари- 
нинг бажаришларини мунтазам назорат килиш керак 
эди.
Е. Халк; миллий хунармандчилиги буюмларидан тай- 
ёрланган синф кургазмаси ташкил этилиши лозим эди.
Укувчиларнинг технология ва касбга тайёргарлиги- 
ни такомиллаиггиришда укув машгулотларининг яна 
бир жихдти, яъни укув фанлари билан узаро алокани 
урнатиши мух,им таълимий-тарбиявий ахдмиятга эга. 
Бу уринда, геометрия дарсларини технология таълими 
ва касбий йуналтириш дарслари билан узвий боглашда 
катга имкониятлари бор эканлиги таджик; этилди ва даре 
жараёнларвда бу имкониятлардан унумли фойдаланил- 
ди. Бу уринда, куйидаги тавсиялар берилади, Тайёр 
пичоднинг дастасига гуллар туширишда (стерометрия) 
графиканинг симметрик х,олатлари мавзуларидан фой­
даланиш мадсадга мувофик,.
Куйида функциялар графикаси Декарт тизимида 
(пичок дастаси мисолида) чизилади (2-1-жадвал):
2.1-жадвал
1) у = х3 функция кийматлари:

Download 1.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling