Узбекистон республикаси халк таълими вазирлиги у. Файзиева, Д. Назарова, Ф. Цодирова


Download 7.62 Mb.
Pdf ko'rish
bet111/143
Sana30.10.2023
Hajmi7.62 Mb.
#1734276
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   143
5.2. 
МАХСУС ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИГА 
и н т е р ф а о л
 
у с у л л а р н и
 
т а т б и к
; ЭТИШНИНГ 
АМАЛИЙ-МЕТОДИК АСОСЛАРИ
Махсус таълим муассасалари педагогик ходимларининг 
янги, илгор педагогик технологиялар, жумладан укитишнинг 
замонавий интерфаол усулларини билиши, унинг учун тегишли 
маълумотларни урганиши, тахлил килиши ва умумлаштириши, 
амалиётда куллай олиши бугунги куннинг ижтимоий ахамият 
касб этувчи талабидир.
240


Педагогика амалистига катор тушунчалар кириб келдики, 
уларнинг маънолари ва жорий килиниш имкониятлари тур- 
личадир.
Амалистда «интрофаол» (таъсирнинг ташкарига йуналти- 
рилиши) таълимда асосан болаларнинг «Менинг фикрим», 
«Мен кимгадир таълим беришим мумкин» мазмунидаги ёнда- 
шувлари кузатилади. Яъни таълим укувчилар жамоаси томони- 
дан ташкил этилиб, улар бир-бирларига таъсир курсатадилар.
«Интерфаол», яъни узаро таъсир, узаро фаоллик, узаро 
хамкорликка асосланган таълимда укитувчи ва укувчилар
тарбиячи ва тарбияланувчилар урталарида узаро хамкорлик, 
хамфикрлилик, хамжихатлик юзага келади. Бу хамкорлик укув 
материалини узлаштириш, назарий ва амалий билимларни 
бойитишга хизмат килиб, шунингдек, муаммоли вазиятларнинг 
ижобий 
хал 
этилишини 
таъминлабгина 
колмай, 
таълим 
жараёнининг иштирокчилари уртасидаги узаро психологик 
якинлик ва бирликни хам юзага келтиради. Укитувчи ва 
укувчиларниш биргаликдаги харакатлари, узаро таъсирлари ва 
хамкорликлари таълим жараёнида кулга киритилувчи барча 
муваффакиятлар учуй асос булиб хизмат килади.
«Интерфаол» сузи (русча «интерактив») инглиз тилидан 
олинган булиб, «inter» - узаро, «akt» - фаол харакат, фаоллик, 
таъсирчанлик) узаро харакат, биргаликдаги фаолият маъно- 
ларини англатади. Узаро, биргаликдаги фаолият жараёнида 
укитувчи-укувчи, укувчи-укувчи орасида таълим максадларига 
эришиш йулида ташкил этилувчи хамкорлик кузатилади. 
Интерфаол методлар ёрдамида уюштириладиган машгулот- 
ларда укувчилар маълум даражада укитувчига, гурух эса ягона, 
узаро хамкор, хамжихат жамоага айланади.
Укитувчи ва укувчилар, шунингдек, укувчилар уртаси­
даги узаро хамкорликнинг юзага келишини таъминловчи таъли- 
мий фаолият интерфаол таълим деб юритилади. Интерфаол 
таълимда укитувчи ва укувчилар, укувчилар уртасида юзага 
келувчи узаро муносабат одатда у ёки бу муаммони кай тарзда 
хал этиш, карорларни кабул килиш тугрисидаги таклифларнинг 
илгари сурилиши ва якуний карорнинг кабул килинишини 
ифодалайдиган мунозара шаклида намоён булади.
241


Интерфаол методлар турли масалалар ва узаро муносабат- 
ларнинг кснг катламини уз ичига олади. Бирок укув материали- 
ни самарали узлаштириш йуллари кандай булишидан катъий 
назар укувчиларнинг шахсий тажрибалари таълимнинг асосий 
манбаи булиб хисобланади.
Бугунги кунда экстрафаол, фаол ва интерфаол таълим 
жараснларига интерфаол мстодларнинг татбик этилиши, улар- 
нинг самарали кечишини таъминлаш билан бирга, замонавий 
таълим учун ута мухим саналган узаро хамкорлик асосида 
таълим олиш учун маълум шароитларни вужудга келтиради.
Интерфаол таълим мухдтида укитувчи ва укувчилар 
уртасидаги узаро хамкорлик муносабатлари тент хукуклилик 
асосига курилиши, «шу ерда ва хозир» кайта алоканинг юзага 
келганлиги, маълум муаммо буйича куплаб фикрларнинг 
жамланганлиги умумий алока мухитини хосил килади. Илмий 
билимларнинг 
муайян 
тизимга 
асосланганлиги 
таълим 
жараснида хдм уларни муайян тартибга етказиб берилишини 
таъминлайди. Таълимнинг бу усули педагогик жараённинг бола 
шахеига йуналтирилишини таъминлайдиган оригинал усулдир.
Интерфаол 
методлар: 
«Кластер», 
«6x6x6», 
«Аклий 
хужум», «Кдрорлар шажараси» («Карорлар кабул килиш 
тсхнологияси»), 
«К,ора 
кути», 
«Бешинчиси 
(олтинчиси, 
еттинчиси, ...) ортикча», «3x3» («4x4», «5x5», ...), «Расмларни 
тугри жойлаштир», «К,изил ва яшил карточкалар билан 
ишлаш», 
«Видеотахлил», 
«Юмалокланган 
кор 
уйини», 
«Заковатли зукко», «Карама-карши муносабат», «Биламан. 
Билишни хохлайман. Билиб олдим», «Зиг-заг стратегияси», 
«Вен диаграммаси», «Инссрт стратегияси» ва хоказолардан 
махсус таълим амалиётида самарали фойдаланиш мумкин.
Хрзирги кунда амалиётга тавсия этилаётган усуллар 
куйидагилар:

ролли уйинлар, кувнок уйинчоклар, расмлар уртасидаги 
богликлик, рефлексия, ишбилармонлик уйинлари, дебатлар, 
амалий тренинглар, дастурий таълим, 
б а х с -м у н о з а р а л а р , 
муам- 
моли вазиятларни тахлил килиш («Case study» - «Папкани 
у р г а - 
ниш»), намойиш ёки химоя (презинтация), видеотах,лил, ин­
тервью на турли номлар билан номланувчи интерфаол метод­
лар.
242


Интерфаол методларнинг барчаси муайян даражада ди­
дактик имкониятга эга. Шу сабабли таълим тури, урганилаётган 
фан ва мавзу йуналиши, гояси, кулами ва бошка жихатларига 
кура интерфаол мстодларни тугри танлай олиш максадга 
мувофивдир. Куйида айрим интерфаол усулларни шархлаш 
асосида амалиётчилар учун ушбу усулларнинг мохияти ва 
дидактик имкониятларининг тавсифини келтирамиз:

Download 7.62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling