Узбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати Оролбуйи минтацасини ривожлантириш масалалари ва экология цумитаси


Download 40.05 Kb.
bet3/7
Sana13.01.2023
Hajmi40.05 Kb.
#1091583
1   2   3   4   5   6   7
5 гектардан майдонни кучатчиликка ихтисослашган хужаликлар учун танлов асосида ажратилишига алохида эътибор царатиш лозим булади.

  1. Яшил макон” умуммиллий лойиуасини амалга оширилиши
    устидан парламент, депутатлик ва жамоатчилик назорати буйича
    ТАВСИЯЛАР


Манзарали дарахт турларини танлаб олишда табиий, иклимий ва
географик омилларнинг ауамияти

Кейинги йиллар кузатилаётган икдим узгариши, хаво хароратнинг кутарилиши, нисбий намликнинг пасайиши усимлик дунёсига узининг салбий таъсирини курсатмокда.
Мамлакат худудида кескин континентал иклим, жазирама ёз ва кишнинг совук булиши, хавонинг куруклиги, суткалик хароратнинг кескин тебранишлари, иссик хароратларнинг йиллик йигиндиси юкори булиши (4000- 6000о), усув даврида ёгингарчиликлар микдори камлиги (20-130 мм) хамда намнинг катта хажмда бугланиш хосдир. Узбекистоннинг куп уудудларида ёз мавсумида жазирама “афгон”, “гармсел” шамоллари эсиб туради, кишда эса - совук шамоллар хукмронлик килади.
Юкорида кайд этилган барча омиллар яшил майдонларни яратишда ниуоятда нокулай булиб, дарахтлар, буталар ва манзарали усимликларнинг усиб-ривожланишига салбий таъсир курсатади.
Ёруглик энергияси усимликларни хаводан озикданиши (фотосинтез) жараёнлари кечиши учун мухим булиб, унинг интенсивлиги ва спектрал таркиби усимликларни усиши ва ривожланишига таъсир килади. Ёругликнинг етишмаслиги фотосинтез жараёнларини секинлаштириб усимликларни усишини тухташига ва нобуд булишига хамда ортикча ёруглик куйишигаэса олиб келиши мумкин.
Иссикликни севувчи усимликлар хаво харорати 10-12°C дан паст булган пайтларда усиш ва ривожланишдан тухтаб, кучсизлана бошлайди хамда замбругли ва бактериал касалликларга тез чалинади.
Ташки мухитда юз бераётган узгаришлар, ёруглик, иссиклик, тупрок таркиби ва ундаги озука моддалари, сув (намлик) усимликларни усиши ва ривожланиши учун мухим омиллар хисобланади ва усимлик хаёти муайян боскичи давомида хар бири узига яраша функцияларни бажаради. Бу омилларга усимликлар турлича мослашади, шунинг учун сув танкислигига мослашган усимликлар (ксерофитлар) ёки соя севар усимликлар (сциофитлар) ташки киёфаси ва ички тузилишлари билан фаркланади.
Узбекистоннинг турли тупрок-иклим шароитлари хамда гидрологик холатлари хар хил хисоблади ва куп холларда сугориш имкониятлари сув захиралари камлиги ёки тупрок шурланиши окибатида чегаралангандир.
Кишки ва ёзги хароратларнинг кескин булиши, хаво нисбий намлигининг паст булиши ва бугланишининг юкори даражадалиги, тупрок ва гидрологик шароитлар кукаламзорлаштириш учун кулланиладиган дарахт ва бута турларининг сони ва хажмини белгилашда катта ахамият касб этади.
Хароратнинг мутлак минимум даражаси курсаткичлар республиканинг шимолида (Устюрт), жанубида (Термиз), tof олди минтакаларида иссиксевар, жанубий экзотик дарахт ва буталарни экишни чеклаб куяди. Хароратнинг мутлак максимуми эса (+44 +49оС) муътадил иклимга мослашган бир канча манзарали усимликларни экишни чегаралайди. Шунингдек, ёзги хавонинг паст нисбий намлиги (10-25%) субтропик, намсевар усимлик турларини экишга тускинлик килади. Тупрокларнинг шурланганлиги ва сизот сувларининг юза жойлашганлиги хам узининг салбий таъсирини курсатади.


  1. Download 40.05 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling