Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тош кент давлат


  Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий


Download 75.97 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/37
Sana30.01.2024
Hajmi75.97 Kb.
#1809001
TuriМонография
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37
Bog'liq
000000001030 01

1.2. 
Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий 
компетентлигини ш акллантириш буйича амалга оширилган
ишлар тахлили
Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазир- 
лигининг хужжатларида асосан хозирги замон таълим максадлари 
аник фаолият сохаси учун тор доирадаги мутахассисларни тайёр­
лаш эмас, балки хар бир одамнинг шахсиятини ривожлантириш, 
унинг касбий компетентлигини оширишдан иборат эканлиги кайд 
этилган. Х,озирги вактга келиб, педагогик фаолиятнинг турли 
сохалари учун мутахассислар тайёрлаш жараёнининг куп киррали 
жихатларини очиб беришга багишланган жиддий тадкикотлар 
ЗП’казилган. Касбий тарбияланганлик таълим-тарбия масалалари- 
нинг узок тарихий илдизлари шарк мутафаккирлари Абу Али ибн 
Сино, Абу Райхон Беруний, Абу Наср Форобий, Алишер Навоий, 
Абдулла Авлоний асарларида хам акс этган. Тарихий мерослари- 
мизда касбга йуналтирилганлик гояларнинг жамият тараккиётидаги 
ахамияти ва мухимлиги масалалари хакида куплаб фикр-муло- 
хазалар баён этилган. Э.Розиев, Б.^одиров, М.Давлетшин, В.Кари- 
мова, Л.С. Виготский, С.Л.Рубинштейн ва бошкалар уз илмий 
ишларида булажак укитувчиларда касбий компетентликни шакл­
лантириш, уларни касбга йуналтиришнинг психологик асослари 
хакида эътиборга молик фикрларни илгари суришган булишса, 
М.Очилов, У.Махкамов, М .Куронов,Ф.Ю зликаев, Ж.Хдсанбоев, 
Ё.Хдйдаров, У.Толипов, Н.Сайидахмедов, Н.Нишоналиев, Э.Чо- 
риев, Н.Ш одиевлар илмий-тадкикотларида булажак укитувчиларда 
касбий билим ва малакаларни шакллантириш, малакали кадрлар 
тайёрлаш масаласини илмий-услубий жихатдан тахлил этишган.
Шу билан бирга, шуни хам кайд этиш керакки, мутахассиснинг 
касбий компетентлигини тарбиялаш масалалари тадкикот обьекти 
сифатида мактаб укитувчисини ёки олий таълим муассасаси уки- 
тувчисини тайёрлаш ва малакасини ошириш доирасида каралади. 
Жумладан, укитувчини дидактик (М.Очилов), психологик-педа- 
гогик (Э.Розиев), умумпедагогик (Н.Н.Азизходжаева, О.А.Абдул­
лина), 
инновацион 
(Р.А.Мавлонова, 
В.А.Сластенин), 
ижодий 
(В.А.Кан-Калик) тайёрлашнинг ахамияти ва вазифалари урганил- 
ган.
Н.А.Муслимов, Н.С.Гаипова, М .М .Крдировларнинг мехнат ва 
касб таълими укитувчиларини касбий тайёрлашда янги сифат
16


даражага утиш тугрисида: «Бугунги кунда мехнат ва касб таълими 
укитувчиларини тайёрлашда булажак мутахассисларнинг шундай 
сифатлари талаб этиладики, юкори даражадаги билим ва касбий 
кун и км ал ар асосида улар педагогик фаолиятни ва ишлаб чикариш 
жараёнини тахлил кила оладиган, янги ностандарт гояларни илгари 
сура оладиган, рационал, замонавий талабларга жавоб берадиган 
метод ва воситаларни, касбий ва илмий ахборотларни узлашти- 
ришнинг янги усулларини амалиётда куллай оладиган булиши 
лозим. Шунинг учун булажак мехнат ва касб таълими укитувчи­
ларини касбий тайёрлашнинг характерини сезиларли даражада 
узгартириш керак. Бу масалаларни хал этиш, мехнат ва касб таъ­
лими укитувчиларини тайёрлашнинг янги сифат даражасига утиш- 
ни талаб этади», - деган фикрларни билдириб утганлар [63].
Психологик-педагогик адабиётларда, купгина педагог олим- 
ларнинг илмий ишларида «компетентлик» деган тушунча кейинги 
пайтларда кенг кулланилмокда. Таълим тизимига компетентли ён- 
дашув хорижий адабиётларда утган асрнинг 60 йилларида шакл- 
лана бошлаган эди.
«Компетентлик» - тушунчаси эса, шахснинг доимо усиб борув- 
чи таснифи булиб, реал хаётий вазиятларда юзага келган муаммо- 
ларни ечиш кобилияти, уз билими, укув ва хаётий тажрибалари, 
кадриятлари ва кизикишларини унга сафарбар этиш имкониятлари 
хисобланади.
«Компетентлик» атамаси таълим сохасига психологларнинг 
илмий изланишлари натижасида кириб келди. Бу тушунча ноанъ­
анавий вазиятларда ёки кутилмаган холларда узини кандай тутиш, 
мулокотга киришиш, ракиблар билан узаро муносабатларда янги 
йул тутиш, ноаник вазифаларни бажаришда, зиддиятларга тула 
маълумотлардан фойдаланишда, хамиша ривожланиб борувчи ва 
мураккаб жараёнларда кандай харакат килиши кераклиги тугрисида 
назарий билимлар зарурлигини курсатади.
Инглизча «competence» тушунчасининг лугавий маъноси «ко- 
билият» демакдир, бирок компетенция атамаси билим, к>чшкма, 
махорат ва кобилиятни ифода этишга хизмат килади.
Fap6 мамлакатларида шаклланган анъанага мувофик мутахас- 
сиснинг касбий малакаси унинг компетентлик, таълим тизими эса — 
билим, к$шикма ва малакалар даражаси билан улчанади.
Хорижий мамлакатларда анъанага мувофик ишчининг билим 
ва малакаларининг узига хос-хусусияти хисобланган мутахассислик
17

Download 75.97 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling