Uzbekiston respublikasi oliy va urta maxsus ta`lim vazirligi

3.14 — rasm. 80°S da fosfor kislotada kal`kii sulfatining) eruvchanlik izotermasi:
A — angidrit; P — yarimgidrat; G — gips.


3.15 - rasm. Fosfor kislota eritmada kal`kii sulfat kristalogidratining bir-biriga aylanishi sxemasi.


A - SaS0₄; P - SaS0₄0,5 N₂O ; G SaS0₄ 2N₂O2
ed va a` egri chiziklar orasidagi soxada x,am xuddi shunday stabil faza angidrit x,isoblanadi, ammo bu erda plugidrat angidritga tugridan-tugri aylanmaydi, dastlab gipsgacha tula aylanadi. sd egri chizik — turli xaroratda bunday metastabil fazalarning birgalikda mavjud bulishini kupgina nuktalar bilan ifodalangan xolati deb xisoblanadi. Shunga uxshash, a` egri chizik;ni xam turli xaroratda stabil gips va angidritning birgalikda mavjud bulishini kupgina nuktalar bilan ifodalangan xolati deb xisoblanadi. Osval`d koidasiga binoan a` egri chizikdan pastdagi soxdda stabil faza bulgan gips P—A—G uzgarish buyicha gipsga aylanishi kerak. Vaxolanki, amaliyotda bu sox,ada angidritning xrsil bulishi kuzatilmaydi. Buni fazalarning uzgarish kinetikasi, masalan keltirilgan xarorat va R₂O₅, kontsentratsiyasi soxasida A→G uzgarishning P→A Uzgarishga nisbatan juda katta tezlik bilan sodir bulishi orkali izoxlanishi mumkin. Boshka sharoitda A ning uzgarish tezligi kichik bulishi mumkin. Fazalarning uzaro bir-biriga aylanish tezligi va yunalishiga sistemadagi begona kushimchalar ionlari xam ta`sir etishi mumkin.
Shunday kilib, tabiiy fosfatlarni sul`fat kislotali parchalashning xarorat va kontsentratsiya sharoitlarini tanlashda kal`tsiy sul`fat modifikakiyalariniig xosil bulishi va bir-biriga aylanishining uziga xosligini e`tiborga olgan xrlda amalga oshirish lozim. Bu ayniksa ekstraktsion fosfat kislota texnologiyasida muxim axamiyatga egadir.
Monokal`tsiyfosfat suv bilan ta`sirlashib, erkin fosfat kislota va dikal`tsiyfosfatga parchalanadi:
Sa(N₂R0₄)₂*N₂0 + ag= SaNR0₄ + N₃RO₄ + ag
Parchalanish darajasi tuz va suvning nisbiy mikdoriga boglikdir. Shuning uchun monokal`tsiyfosfatning eruvchanligi xakida fakatgina shartli fikr yuritish mumkin. Ayni xaroratdagi eritmaga ma`lum mikdordagi tuzni utkazish uchun talab etiladigan suvning fakat shunday mikdorigina doimiy x^isoblanadi.
2.3 — rasmda turli xil xaroratlardagi SaO — N₃R0₄ — N₂O sistemasida eruvchanlik izotermasi tasvirlangan. Eritmadagi R₂O₅ kontsentratsiyasi ortishi bilan monokal`tsiyfosfatning eruvchanlik egri chizigidagi SaO mikdori kamayadi, dikal`tsiyfosfatning eruvchanlik egri chizigidagi SaO mikdori esa ortadi.