Uzbekiston respublikasi oliy va urta maxsus ta`lim vazirligi

NNSOONN4 (NNa2zSO 2 —————————————
20 60 100
NNSO, %



2.10 - rasm. Ammoniy karbamat - karbamid sistemasi saklanish diagrammasi.
Karbamid suyuqlangan ammoniy karbamatdan xosil bo`lsada, uning suyuqlanish xaroratidan kuyirokda bo`ladi (NN₂SOONN₄ 152°S da suyuqlanadi). Chunki ammoniy karbamatdan ajralib chikayotgan suv molekulasi uning suyuqlanish xaroratini pasaytiradi. Masalan, suyuqlanmada 9,2% suv bo`lsa NN2SOONN<sub>4</sub> ning suyuqlanish xarorati 140°S ga teng bo`ladi. Suvning mikdori 14,7% ga ortishi bilan suyuqlanish xarorati 130°S gacha pasayadi. Buning natijasida suyuq faza xajmi kuiayadi. Suv ta`sirida maxsulot tarkibidagi bir kism ammoniy karbamat ammoniy karbonatga, sungra v esa ammoniy bikarbonatga aylanadi. X2osil bo`ladigan karbamid xam ammoniy karbamatning suyuqlanish xaroratini pasaytiradi (2.16 — rasmr. Masalan, 51% NNzSOSNN₂ va 49% (NN₂)₂SO dan iborat aralashmaning suyuqlanish (evtetik) nuktasi 98°S dir.
Karbamidning xosil bo`lishi xarorat kutarilishi bilan ortib boradi. Xarorat 180°S dan yukorida karbamidning unumi maksimumga erishadi. qizdirish vakti ortgan sayin ammoniy karbamatning karbamidga konversiya darajasi iasaya boradi (2.17— rasmr. Chunki xarorat kutvrilgach, konversiya darajasi oshishi bilan birgalikda kyarbamidning NNz va SO<sub>2</sub> ga parchalanish jarayoni x,am sodir bo`ladi va bunda boitka qo`shimcha jarayonlarni xam borishini kuzatish mumkin.
30 €0 90 V akt, minut





2.17 — rasm. Lmmonii karbamatdai karbamqd iniab chikarish uiumiishi xa|r0|r;ich;1 b(rk;|||K.;1111;da1t11 nyakg bo`yicha uzgarish.
Jarayonda SO<sub>2</sub> ning ortikcha mikdori karbamid unumining ortishiga deyarli ta`sir etmaydi. Odatda karbamid ishlab chikarishda ammiak sintezi jarayonlarida tuilanadigan karbonat angidrid xom ashyo sifatida ishlatiladi. Bu xom ashyo tarkibidagi N2, SO, N₃, 0₂ va boshka qo`shimchalar karbamid unumiga salbiy ta`sir etadi. Gazlar aralatimasi tarkibidagi SOz ning mikdori 98-99% dan 85-86% gacha pasayganda konversiya darajasi 65% dan 45% gacha pasayadi. Karbamid sintezi uchun ishlatiladigan gazlar aralashmasida ammiak mikdorining ortib borishi karbamidning unumiga ijobiy ta`sir etadi (2.18 -rasmr. Ammiak mikdorining belgilangan stexiometrik me`yordan ortikcha bo`lishi reaktsiya