Uzbekiston respublikasi oliy va urta maxsus ta`lim vazirligi

4. Superfosfat ishlab chikarish
Superfosfat tsexiga: fosfatli xom ashyo ombori va sul`fat kislota saklagich;
fosfatni sul`fat kislotali parchalash amalga oshiriladigan xizmat bulinmasi (xuddi shu erda ajraladigan ftorli gazlarni yuttirish xam amalga oshiriladi); superfosfat ombori, u erda maxsulotni bir kancha muddat etiltiriladi va pishitilgan maxsulot xosil kilinadi. Uzluksiz usulda superfosfat ishlab chikarish sxemasi 3.19 — rasmda tasvirlangan.
Zavodga keltirilgan apatit kontsentrati (yoki fosforit uni) temir yul vagonlaridan tushiriladi va turli xil tashish moslamalari — elektromexanik kuraklar, lentali tashish moslamalari, shneklar, elevatorlar va boshka pnevmatik moslamalar vositasida xom ashyo ombori (silos) ga, undan esa sarflovchi bunker ga va sungra me`yorlashtirish bunkeriga uzatiladi. Siloslardagi materiallarning bir-biriga kirishib yopishib kolishini oldini olish maksadida siloslar tagiga urnatilgan yorikli plitkalar orkali kisilgan xavo berib turilgan xolda aeratsiya yuzaga keltiriladi. Fosfatning me`yoriy berilishi ulchovli me`yorlashtirgich yordamida amalga oshiriladi. Elektromagnit tebratgichli va shnekli ta`minlagichli ikki boskichli me`yorlashtirgichlardan foydalanish kam inertsiyaga va yukori aniklikka ega bulganligi uchun birmuncha afzaldir. Koratog fosforit uni yukori okuvchan xossaga egadir, shuning uchun uni me`yorlashtirish 40-45 sekunddagi kukun mikdorini ulchovchi elektron tugrilagich urnatilgan mikdoriy tarozilarda amalga oshirish afzaldir.
Sul`fat kislota uluksiz ravishda suv bilan suyultiriladi; suyultirishni kislota zichligi buyicha kontsentratomer orkali nazorat kilinadi. Sungra sarflagich orkali apatit kontsentrati bilan aralashtirishga okib tushadi


3.1— rasm. Superfosfat ishlab chikarish sxemasi.
1 - apatit kontsentrat uchun transporter; 2 - bunker; 3 – shnekli ta`minlagi; 4 - chumichli elevator; 5,9 — shneklar; 6 — ortikcha apatit kontsentrat uchun kaytariuvchi shnek; 7 — me`erlashtiruvchi bunker; 8 — me`erlashtirgich; G) — aralashtirgich; 11— ulchovli me`erlashtnrgichli tekshirish shnek uchun nayaorat tarozisn; 12 — nazo|)at tarozpep uchup buike|); 13 — sul`fat kislota uchup rezervuar; 14 — markazdan kochma kislotali nasos; 15 — kislota uchun bak; 16 — kislota aralaiggirgich; 17 — suv uchun bak; 18 — minorali sul`fat kislota ishlatganda ajraladigap azot oksidlari uchun gaz ajratgich; 19 — kislota uchun konksntratomsr; 20 — girkichli kislota sarflagich; 21 - supefosfat kamerasn; 22 - frezer; 23 - kamerali superfosfat transportyori; 24 — superfosfatnpi omborga tashlagich.
Apatitni kislota bilan aralashtirish uchun uzluksiz ishlaydigan uch yoki turt kamerali vertikal aralashtirgichlar kullaniladi (3.20 — raem). Suspenziya (butka) xajmi shiber (ishchi organi tekis shakldor plastinka) orkali tartibga solinadiki, bunda

3.20 — rasm. To`gri' kamerali aralgchptprgich: