Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази андижон давлат тиббиёт институти


Африканистлар фикрича (Cocbiri ва Hidcon)


Download 450.23 Kb.
bet109/164
Sana17.02.2023
Hajmi450.23 Kb.
#1204879
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   164
Bog'liq
Dermatologiya дарслик

Африканистлар фикрича (Cocbiri ва Hidcon) – Африка китъасида учрайдиган фрамбезия, пинта, беджал касаллигининг чакирувчилари трепонеманинг бир вариантидир.
Вакт утиши, шароитнинг узгариши натижасида трепонемалар узгариб сифилис чакирувчи, ок спирохетага айланиб колган. Касаллик эса Африка, Европа китъасига савдо-сотик, африка куллари оркали утган ва таркалган.
Хуллас, хар-бир гурух олимлар уз теориясини исботлашга харакат килганлар, бошкалар эса уни инкор килганлар.
Бизнинг олимимиз Вогралик Г.В. (1915) – сифилис, инсоният пайдо булгандан бошлаб, пайдо булган деб, хак гапни айтган булса керак.
Касалик куп таркатилиши, янги-янги одамларга юкиши, хамда касал одамларнинг тез улиши олимларни бу касалликни урганишга ундади.
Олимлар олдида бу касаллик нима, чакирувчиси борми, кандай юкади, кандай даволаш керак деган масалалар туради.
Бир гурух олимлар узок вактгача сифилис, юмшок шанкр, гонорея битта касалнинг хар-хил ормалари огир-енгил, деб гумон килишган, уларни унитаристлар деб аташган. Иккинчи гурух олимлар булар бошка касаллик деб уйлашган, уларни дуалистлар деб аташган.
Бу масалаларни хал килиш учун тажриба килиш керак эди, тажрибани эса олимлар узлари килар эдилар.
Унитаристлар вакили булган Джон Гюнтер тажрибаси сифилисни урганишда жуда катта хатоликларга олиб келди. Англия хирурги Джон Гюнтер гонорея билан огриган беморнинг уретрасидан йирингни олиб узига юборган. Бироз вакт утгандан кейин Гюнтерда олдин гонорея, кейин сифилис белгилари пайдо булган. Джон Гюнтер шу билан бу касалликлар битта деган хулосага келган. Хакикатда эса, касални уретрасида сифилис яраси булган, буни Гюнтер уша вактда билмаган. Бу хато сифилисни урганишни анча вактда билмаган. Бу хато сифилисни урганишни анча вакт тухтатиб куйди, чунки Гюнтер обруйи жуда катта булиб, хеч ким унга карши гапиролмаган, хатто фрацуз олими Бенжамен Белл хам узида тажриба килишга карамай, Бебел сифилис ярасидан суюклик олиб узининг уретрасига жунатади ва факат сифилис билан огрийди.
Кейинчалик Франция венерологи Филипп Рикор врачларга хос булмаган тажриб акилиб, бу касалликни хар-хил эканлигини исботлаган. Ф.Рикор 600 сог одамга сифилис ва 800 сог одамга гонорея юктирган ва хаммасида факат сифилис ва гоноря пайдо булган холос. Ф.Рикор сифилисда 3 та боскич борлигини исбот килди, лекин иккинчи боскич юкимсиз деб нотугри хулосага келди. Бу хулоса уз навбатида бошка врачлар томонидан яна янги тажрибалар килишга ва улимга олиб келди.
Немис олими Линдеманинг фожиали улими бунга мисол була олади. 1851 йил Париж Академияси аъзоларининг назорати остида Линдеман иккиламчи сифилис билан огриган бемор танглайидаги папуладан суюклик олиб, узининг кул териси остига жунатади. Бир канча вакт утгандан кейин касалликнинг огир ёмон формаси белгилари пайдо булди. Академиянинг охирги хулосасида шу сузлар ёзилган: «Бу куриниш, юракни эзиб юборадиган» куриниш эди. Бир тасаввур килиб куринган жуда чиройли ёш эркакнинг бутун бадани емираётган фагаденик шанкр билан копланган. Бу янги кахрамон даволанишдан бош тортар эди ва булмаса улишингиз мумкин деган сузга: «Жуда яхши, менинг улимим олимларни хатосини курсатади ва янги улимлар олдни олади», деган эди. Шундай килиб, Линдеманнинг кахрамонларча тажрибаси иккиламчи захм юкумли эканлигини исботлади.
Бактериология даври бошланиб, микроскоп пайдо булиши билан, бир канча микроблар очилди.
1879 йил немис венерологи Альберт Нейссер гонорея чакирувчиси гонококкни топди. 1885 йил Италия олим Феррари, 1887 йил Петербургли Петерсон ва италияли Дюкрейлар юмшок шанкр кузгатувчиси – Феррари Петерсон – Дюкрей – стрептобацилласини олдилар. Захм касали кузгатувчисини топиш жуда узок чузилди, 1905 йилгача 125 микроб захм чакирувчиси деб тахмин килинган, ва нихоят 1905 йил 3 марта немис олимлари Шаудин ва Гофман сифилис чакирувчиси ок спирохетани топдилар.
1906 йи Вассерман захмни аниклаш учун реакция таклиф килди. 1949 йил америкалик Нельсон ва Майерлар янги реакция РИБТ-ни таклиф килдилар.
Касалликлар аниклангандан кейин уни даволаш устида бош котирилди ва нихоят 1909 йилда Эрлих ­– Сальварсан, 1912 йилда эса Неосальварсанни таклиф килди. 1942 йилда Америка олимлари Арнольд ва Гаррис захмни даволашда пенициллинни куллади. Шу билан янги давр бошланди.

Download 450.23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling