Узбекистон республикаси урта махсус ва олий таълим вазирлиги

ko‘rsatgichi 
Mutanosiblikning 
sonli nisbatdagi 
ifodasi 
Mutanosiblik 
kursatgichi 
1:(1+
5
) 
0,309 
8:26 
0,307 
«Oltin kesma» nisbatidagi ikkita 
qo‘sh uchburchak 
1:(1+
5
) 
0,309 
3:10 
0,3 
–"– 
– 
– 
3:8 
4:6 
0,375 
0,666 
Umumiy katetlari 3 va 4 bo‘lgan 
ikkita birikkan misr uchburchagi 
1:
5
0,447 
4:9 
0,444 
Yarim kvadrat kichik tomonining
diagonaliga nisbati 
– 
– 
1:2 
0,5 
Yarim kvadrat 
1:
3
0,577 
4:7 
0,571 
Teng tomonli uchburchak 
tomoni yarmining balandliliga 
nisbati 
1:
3
0,577 
7:12 
0,583 
–"– 
– 
– 
3:5 
0,6 
Misr uchburchagi katetining 
gipotenuzasiga nisbati ("oltin 
nisbat"ga yaqin mutanosiblik) 
(
5
-1):2 
0,618 
5:8 
0,625 
"Oltin nisbat" mutanosibligi 
(
5
-1):2 
0,618 
8:13 
0,615 
–"– 
(
5
-1):2 
0,618 
13:21 
0,615 
–"– 
– 
– 
2:3 
0,666 
Bir yarim kvadrat 
1:
2
0,707 
12:17 
0,706 
Kvadrat tomonlarining 
diagonaliga nisbati 
1:
2
0,707 
5:7 
0,714 
–"– 
– 
– 
3:4 
0.75 
Misr uchburchagi katetlarining 
nisbati 
1:(
5
-1) 
0,809 
4:5 
0,8 
Oltin kesma nisbatidagi ikki 
birikkan to‘g‘ri burchak 
– 
– 
5:6 
0.833 
3:5+3:5= 6:5 
3
:2 
0,866 
6:7 
0,857 
Teng tomonli uchburchak 
tomonining balandligiga nisbati 
2:
5
0,894 
8:9 
0,789 
Yarim kvadrat katta tomonining 
diagonaliga nisbati 
Ushbu jadvaldan foydalanib har bir arxitektor o‘zi loyihalayotgan bino tarhi 
yoki tarzining tomonlarini (tarhda eni va uzunligini, tarzda esa kengligini 
balandligiga) mutanosib proporsiyalarga keltirish mumkin. Masalan, 
loyihalanayotgan bino tarhining eni 30 metr deylik. Agar siz bino tarhining 
tomonlarini "oltin nisbat"da bo‘lishligini xohlasangiz, unda 30 metrni 

---

155 
izlanayotgan noma’lum x soniga bo‘lib natijani "oltin nibat" ning mutanosiblik 
ko‘rsatgichiga, ya’ni javdalda ko‘rsatilgan 0,618 ga tenglashtirasiz va 
izlanayotgan sonni topasiz. Ya’ni u 48,4 metr yoki 48 metr bo‘lishi kerak. Agar 
biz 48 metrni 5:8 nisbatdagi 8 ga bo‘lsak 6 m, ya’ni modul miqdori kelib chiqadi. 
Agar 30 metrni 5:8 nisbatidagi 5 ga bo‘lsak 6 m, ya’ni yana o‘sha modul kelib 
chiqadi. Demak, bino enida 5 modul, bo‘yida esa 8 ta modul joylashmoqda.